KARS-MERKEZ KATI ATIK SORUNU VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

 

KATI ATIKLAR YIL İÇİ PROJESİ İÇİN KISMİ BİR HESAP ÖRNEĞİ (!998/1999 Ders Yarıyılı)

 

 

 

 

1. KARS-MERKEZ KATI ATIK SORUNU VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

 

1.1 Mevcut Durum Tespiti

1.2 Nüfus Projeksiyonu

1.3 Kentteki Katı Atık Parametrelerinin Oluşturulması

1.4 Beklenen Toplam Katı Atık Miktarının Hesaplanması

1.5 Geri Kazanılabilir, Kompostlaştırılabilir ve Yanabilir Madde Miktarı

1.6 Biriktirme, Toplama ve Taşımanın Projelendirilmesi

1.6.1 Birleşik Sisteme Göre Tasarım

1.6.2 Aktarma İstasyonu Tasarımı

1.6.3 Toplama Kabı Tipi ve Sayısı

1.7 Katı Atık İşlem Seçimi

 

1.7.1 Tüm Çöplerin Depolanması Durumu

1.7.2 Ayıklama ve Depolama Durumu

1.7.3 Kompostlaştırma + Geri Kazanma ve Depolama Durumu

1.7.4 Yakma ve Depolama Durumu

2. SONUÇ VE ÖNERİLER

 

3. KAYNAKÇA

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.1 MEVCUT DURUM TESPİTİ

 

İl toprakları ortalama 2.000 m yükseklikteki platolara kuruludur. Merkezin Kuzeybatısında Aygır Gölü ile Allahüekber Dağları (3.120 m) vardır. Merkezden Kars Çayı geçmektedir. Bu çay; Sarıkamış Dağlarından doğup Kuzeydoğu'ya ilerleyip Merkezden geçtikten sonra Doğuya yönelir ve Ermenistan sınırında Arap Çayı (Türkiye-Ermenistan doğal sınırını oluşturur) ile birleşir.

 

Kars, şiddetli bir karasal iklimin tesiri altındadır. İlde kışlar uzun ve şiddetlidir (Kars Ocak ayı orta-laması -120C, en düşük değer -390C); soğuk dönem Ekim ayında başlar ve Nisan ayına dek sürer. Tüm bu mevsim karlı ve donludur (karla örtülü gün ortalaması 100'ün üzerinde ve donlu gün ortalaması yak-laşık 182). Yaz birkaç ay sürer ve çok sıcak değildir (Temmuz ortalaması 17.30C, en yüksek sıcaklık 34.80C). En çok yağış, karasal iklimin tesiri ile, İlkbahar ve Yaz aylarında düşer. Ortalama yağış özellikle yüzey şekillerine bağlı olarak değişir. Merkez'de 510 mm dolayındadır. Yazın yüksek sıcaklıkta yağış düşmesi, buharlaşma yoluyla su kaybının fazla olmasını ve bitki örtüsünü etkiler. İl topraklarının geneli bozkırlarla kaplıdır. Tarım sulamaya dayanmak zorundadır. Orman yetişmesinin alt sınırı 1900 - 2000 m'den geçer ve en yaygın ağaç türü, soğuk kışlara dayanabilen, Sarıçam'dır.

 

Kars nüfusunun % 22,26'sı Merkez'de yaşamaktadır (1990 nüfus sayımı verilerine göre). Kars genelinde nüfus yoğunluğu km2'ye 37 kişidir. Bu oran ilçelerde daha da artmaktadır. Yine de bu oran Türkiye genelinin çok altındadır (km2'ye @ 77 kişi). Genelde diğer ilçe, köy ve kasabalardan Merkez'e göç görülür.

 

Ekonomi tarım ve hayvancılığa dayanır. Ana tarım topraklarının oranı % 16'dır. Bunun da% 92'si tahıl üretimine ayrılmıştır. Buna karşılık Kars'ta 2 milyona yakın koyun ve 500.000 civarında sığır bulun-maktadır. Canlı hayvan satışı ve çeşitli hayvan ürünleri lile arıcılık kırsal kesimin belli başlı gelir kay-nağıdır. Sanayi az gelişmiştir ve genellikle bu ürünlere dayalı kollardan meydana gelmiştir (süttozu, peynir üretimi vb..) İlin daha nemli olan batısı önemli bir orman işletme ve orman ürünleri alanıdır. Bölgenin başlıca yeraltı kaynakları linyit ve kayatuzu'dur. Ayrıca bölge Kafkasya'dan Anadolu'ya gelen demiryolu ve karayolu üzerinde olduğundan stratejik bakımdan çok önemli bir konumdadır.

 

Kars-Merkez'deki hayvansal ürün üretimi:

Koyun

350.000 adet/yıl

İnek

100.000 adet/yıl

Tavuk

750.000 adet/yıl

At

200 adet/yıl

Eşek

20 adet/yıl

 

Bölgedeki yemek artıklarının hayvanlara yem olarak verildiğini ve Merkez ile civarı ilçe, belde, köy arası sosyo-ekonomik yaşam farkı göz önüne alınırsa; bölgede oluşan katı atık miktarı kişi başına 0.3 - 0.4 kg/kişi-gün'dür. Böylece bölgede oluşan çöpün bileşimi ise:

 

ATIK TÜRÜ

HESAPTA KULLANILAN (%)
   

Yiyecek

10

Kağıt-Karton

2

Cam

2

Plastik

0.1

Metal

0.3

Tekstil

4

Lastik-Deri

2

Odun

-

Kemik

4

Bahçe Atığı

4

Taş-Toprak

8

Hayvan Gübresi

50

Diğer

13.6

 

Çöp toplama-taşıma hacmi 4 ton kapasiteli olan 3 araç tarafından yapılmaktadır. Günde

3 sefer/araç durumu gözönüne alınacak olursa, toplanan ortalama çöp miktarı 36 to/gün'dür. Bu faaliyetin birim araç başına maliyeti 500.000 TL/sefer'dir. Mevcut durumda bu işlemin Merkez İlçe Belediyesine ortalama maliyeti (araç başına 3 işçinin çalıştığı ve bir işçinin aylık ücreti 25 milyo TL. olduğu düşünüldüğünde)

 

Aylık araç maliyeti = 135 milyon TL.

Aylık işçi maliyeti = 225 milyon TL.

Toplam maliyet = 360 milyon TL. olarak hesaplanmaktadır.

 

1.2 NÜFUS PROJEKSİYONU

YILLAR

NÜFUS (Kişi)
   

1955

31.143

1960

32.142

1965

41.376

1970

53.338

1975

54.892

1980

58.799

1985

69.293

1990

78.455

 

Kars-Merkez nüfus hesabı İller Bankası yöntemine göre seçilmiştir. Projeksiyon yılı 1997 olarak belirlenmiştir. Buna göre:

 

Nüfus Artış Yüzdesinin Bulunması:

a ____

C= (Ö Ny/Ne - 1) . 100

 

Burada; C = Nüfus artış yüzdesi

Ny= Son nüfus sayımındaki nüfus değeri (yeni)

Ne= Eski yıllardaki nüfus sayım değeri

a = Yeni ve eski diye ifade edilen nüfus sayımları arasındaki yıl sayısı

 

Bu durumda:

C1 = 0.63

C2 = 5.18

C3 = 5.21

C4 = 0.58

C5 = 1.38

C6 = 3.34

C7 = 2.51

 

Tüm bu "C" nüfus artış yüzdesi değerlerine bakılarak alınacak C değeri 2.69 olarak hesaplanmıştır.

Buna göre gelecekteki kent nüfusunun hesaplanması yapılabilir.

 

Gelecekteki Kent Nüfusunun Hesaplanması:

 

Ng = Ny (1 + C/100)20+n

formülünde; Ng = Son nüfus sayımından (20 + n) yıl sonraki nüfus değeri

Ny = Son sayımdaki nüfus değeri

C = Nüfus artış yüzdesi

n = Proje yılı ile son sayım arasındaki yıl sayısıdır.

Buna göre 2017 yılı için nüfus 160.650 kişi olarak bulundu.

Böylece:

 

YIL

NÜFUS
   

1997

94.475

1998

97.016

1999

99.626

2000

102.306

2001

105.058

2002

107.884

2003

110.786

2004

113.766

2005

116.826

2006

119.969

2007

123.196

2008

126.510

2009

129.913

2010

133.408

2011

136.997

2012

140.682

2013

144.466

2014

148.353

2015

152.343

2016

156.441

2017

160.650

 

 

1.3 KENTTEKİ KATI ATIK PARAMETRELERİNİN OLUŞTURULMASI

 

Türkiye genelinde olduğu gibi ve özellikle ülkemizin sosyo-ekonomik bakımdan geri kalmış bölgelerinde herhangi bir atık projeksiyonu yapılmamaktadır. Ancak Kars, hem coğrafyası hem de yapısı bakımından Türkmenistan'ın Babadayhan Bölgesi ile bazı benzerlikler göstermektedir. Babadayhan Bölgesinde daha önce yapılan araştırmalar baz alınacaktır (* Bakınız: Kaynakça).

ATIK TÜRÜ

YÜZDE DAĞILIMI
   

Yiyecek

29.0

Kağıt-Karton

4.5

Cam

4.5

Plastik

0.5

Metal

0.5

Tekstil

6.7

Lastik-Deri

6.7

Odun

--

Kemik

11.11

Bahçe Atığı

6.7

Taş-Toprak

11.11

Diğer

18.68

 

Bu değerler bazında:

O.M.I = Yiyecek = % 29

O.M.II = Kağıt-karton + Tekstil + Deri + Odun + Bahçe atığı = % 21.25

O.M.III = Plastik + Lastik + Kemik = % 14.96

Değerli inert madde = Cam + Metal = % 5

Değersiz inert madde = Taş-toprak + Diğer = % 29.79

1.4 BEKLENEN TOPLAM KATI ATIK MİKTARININ HESAPLANMASI

 

Bölgede oluşan ham çöpün BHA = 0.5 kg/lt'dir. Ayrıca kişi başına düşen 1997 yılı çöp miktarı 0.45 kg/NG'dir. Yılda % 1 artacağı düşünülerek aşağıdaki tablo oluşturulmuştur.

 

KARS – MERKEZ

BEKLENEN TOPLAM KATI ATIK MİKTARI

 

 

YIL

 

 

NÜFUS

KİŞİ BAŞINA

GÜNLÜK ARTIK (kg/NG)

KİŞİ BAŞINA

GÜNLÜK ARTIK (l/NG)

 

TOPLAM

(Ton/G)

 

TOPLAM

(m3/G)
           

1997

94.475

0.45

0.90

85.03

170.06

1998

97.016

0.46

0.92

89.25

178.50

1999

99.626

0.47

0.94

93.65

187.30

2000

102.306

0.48

0.96

98.21

196.42

2001

105.058

0.49

0.98

102.96

205.92

2002

107.884

0.50

1.00

107.88

215.77

2003

110.786

0.51

1.02

113.00

226.00

2004

113.766

0.52

1.04

118.32

236.64

2005

116.826

0.53

1.06

123.84

247.68

2006

119.969

0.54

1.08

129.57

259.14

2007

123.196

0.55

1.10

135.52

271.04

2008

126.510

0.56

1.12

141.69

283.38

2009

129.915

057

1.14

148.10

296.20

2010

133.408

058

1.16

154.75

309.50

2011

136.997

0.59

1.18

161.66

323.32

2012

140.682

0.60

1.20

168.82

337.64

2013

144.466

0.61

1.22

176.25

352.50

2014

148.353

0.62

1.24

183.96

367.92

2015

152.343

0.63

1.26

191.95

383.90

2016

156.441

0.64

1.28

200.24

400.48

2017

160.650

0.65

1.30

208.85

417.70

 

 

 

1.5 GERİ KAZANILABİLİR, KOMPOSTLAŞTIRILABİLİR VE YANABİLİR MADDE MİKTARI

 

Ayıklanabilir çöp = Kağıt-karton + Plastik + Metal + Cam = % 10.0

Kompostlaştırılabilen çöp = Yiyecek artıkları + Kağıt-karton + Bahçe artıkları = % 40.2

Yanabilir çöp = Yiyecek artıkları+Kağıt-karton+Tekstil+Plastik+Deri+Odun+Bahçe artıkları= % 54.1

Ayıklanamayan çöp = % 18.68

 

UYGULANABİLECEK KATI ATIK GİDERME METODUNA GÖRE

EKLENİK MADDE BİLANÇOSU
 

AYIKLANABİLİR

ÇÖP

KOMPOSTLAŞTIRILABİLİR

ÇÖP

YANABİLİR

ÇÖP

AYIKLANAMAYAN

ÇÖP

YIL

Ton

m3

Ton

m3

Ton

m3

Ton

m3

1997

1551.75

3103.50

6238.04

12476.08

8301.70

16603.40

2898.67

5797.34

1998

3180.64

6361.29

12786.21

25572.42

17114.04

34228.08

5941.45

11882.90

1999

4889.72

9779.46

19656.73

39313.46

26360.18

52720.36

9134.02

18268.04

2000

6682.12

13364.26

26862.18

53724.36

36057.07

72114.14

12482.23

24964.46

2001

8561.08

17122.18

34415.61

68831.22

46222.26

92444.52

15992.13

31984.26

2002

10529.96

21059.95

42330.52

84661.04

56873.92

113747.84

19670.00

39340.00

2003

12592.24

25184.51

50620.89

101241.78

68030.86

136061.72

23522.34

47044.68

2004

14751.52

29389.95

59301.19

118602.38

79712.55

159425.10

27555.87

55111.74

2005

17011.51

33791.55

68386.38

136772.76

91939.14

183878.28

31777.55

63555.10

2006

19376.10

38520.73

77892.03

155784.06

104731.57

209463.14

36194.60

72389.20

2007

21849.26

43467.05

87834.13

175668.26

118111.36

236222.72

40814.46

81628.92

2008

24435.12

48638.78

98229.30

196458.60

132100.88

264201.76

41297.85

82595.70

2009

27137.96

54044.46

109094.72

218189.44

146723.24

293446.48

46346.76

92693.52

2010

29962.20

59692.95

120448.19

240894.38

162002.42

324004.84

51622.45

103244.90

2011

32912.43

65593.41

132308.12

264616.24

177963.17

355926.34

57133.48

114266.96

2012

35993.36

71755.28

149693.48

289386.96

194631.03

389262.06

62888.67

125777.34

2013

39209.89

78188.35

157623.95

315247.90

212032.49

424064.98

68897.16

137794.32

2014

42567.11

84902.80

171120.01

342240.02

230195.10

460390.20

75168.46

150336.92

2015

46070.24

91909.05

185202.58

370405.16

249147.02

498294.04

81712.30

163424.60

2016

49724.70

99217.97

199893.52

399787.04

268917.66

537835.32

88538.83

177077.66

2017

53536.12

106840.81

215215.43

430430.86

289537.45

579074.90

95658.56

191317.12

 

 

1.6 BİRİKTİRME, TOPLAMA VE TAŞIMANIN PROJELENDİRİLMESİ

 

1.6.1 BİLEŞİK SİSTEME GÖRE TASARIM (Yaş Çöp + Kuru Çöp)

 

 

 

TOPLAM ÇÖP

GÜNLÜK

SEFER

MEVCUT ARAÇ

KAPASİTESİ

 

ALINACAK ARAÇ SAYISI

YIL

Ton/Gün

m3/Gün

SAYISI

S Ton

S m3

S Ton

S m3

Adet
                 

1997

85.03

170.06

3

12

24

8

13.33

1

1998

89.25

178.50

3

12

24

8

13.33

1

1999

93.65

187.30

3

12

24

8

13.33

1

2000

98.21

196.42

3

12

24

8

13.33

1

2001

102.96

205.92

3

12

24

8

13.33

1

2002

107.88

215.77

3

12

24

8

13.33

1

2003

113.00

226.00

3

12

24

8

13.33

1

2004

118.32

236.64

2

56

112

-

-

-

2005

123.84

247.68

2

56

112

-

-

-

2006

129.57

259.14

2

56

112

-

-

-

2007

135.52

271.04

2

56

112

-

-

-

2008

141.69

283.38

2

56

112

-

-

-

2009

148.10

296.20

2

56

112

-

-

-

2010

154.75

309.50

2

56

112

-

-

-

2011

161.66

323.32

2

56

112

-

-

-

2012

168.82

337.64

2

56

112

-

-

-

2013

176.25

352.50

3

56

112

-

-

-

2014

183.96

367.92

3

56

112

8

13.33

1

2015

191.95

383.90

3

72

114

-

-

-

2016

200.24

400.48

3

72

114

-

-

-

2017

208.85

417.70

3

72

114

-

-

-

1997 yılı itibariyle Kars-Merkez'de çöp toplama işiyle görevli araçların toplam kapasitesi 12 ton'dur. Bu da toplam 24 m3'e eş gelmektedir (Çöpün BHA=0.5 ton/m3'tür). Buna göre:

 
   

Günde Oluşan Çöp Miktarı

Günlük Çöp Toplama Sefer Sayısı

=

  
   

Araç Kapasitesi

 

Alınacak aracın birim çöp sıkıştırma oranı 0.6 ton/m3 olarak alınmıştır. Eldeki araçlar 2003 yılına kadar senede 1 adet 8 tonluk DAF sıkıştırmalı araç olarak değiştirilecektir. Günlük bir araç max. 3 sefer yapacak şekildedir. 8 tanesi yenileme amacıyla 2 adet yedek olmak üzere 10 adet araç alınacaktır.

 

1.6.2 AKTARMA İSTASYONU TASARIMI

 

- Kent'ten 10 km uzaklıkta aktarma istasyonu bulunmaktadır.

- Aktarma istasyonundan 20 km uzaklıkta deponi bulunmaktadır.

- Ölü zaman 0.5 saat/sefer'dir.

- Mesai saati: 8 saat

- Günlük sefer sayısı: 3 sefer

- Araç hızı: 50 km/saat

- Katı atık toplama verimi: 1700 kg/saat

 

LT = [AT - AF (TT + UT)] x SL

AT : Mesai saati

AF : Sefer sayısı

TT : Yolda geçen süre

UT : Ölü zaman

SL : Katı atık toplama verimi

 

LT = [8 - 3 (10x2/50 + 0.5)] x 1700

 

LT = 9010 ton/sefer

 

Buna göre; 217 to/gün'lük aktarma istasyonu tasarlanmaktadır.

 

 

1.6.3 TOPLAMA KABI TİPİ VE SAYISI

 

Çöpün BHA=0.5 ton/m3'tür.

Hesaplar 3 gün için yapılacaktır.
   

S (m3/gün) çöp x 3 gün x 100

Kap Sayısı

=

  
   

Kap hacmi (lt)

   

TOPLAMA KABI TİPİ VE SAYISI

Yıl

V (litre)

Gereken kap sayısı

Alınacak kap sayısı
       

1997

240

2126

2126

1998

240

2232

106

1999

240

2342

110

2000

240

2481

139

2001

240

2574

93

2002

240

2698

124

2003

240

2825

127

2004

240

2958

133

2005

240

3096

138

2006

240

3239

143

2007

240

3388

149

2008

240

3543

155

2009

240

3703

160

2010

240

3869

326

2011

240

4042

173

2012

240

4221

179

2013

240

4407

186

2014

240

4599

192

2015

240

4799

200

2016

240

5006

207

2017

240

5222

216

 

 

1.7 KATI ATIK İŞLEM SEÇİMİ

 

1.7.1 TÜM ÇÖPLERİN DEPOLANMASI DURUMU

 

Bu bölümde çöplerin düzenli depolanması hali incelenecektir. Çöpler deponide hacim kazancı için sıkıştırılacaktır.

Sıkıştırma faktörü = 2

Ham çöpün BHA = 0.5 ton/m3

Deponide BHA = 2 x 0.5 = 1 ton/m3

 

Buna göre;

 

Vçöp = Mçöp / 1

Örtü ve sedde hacmi toplam hacmin ¼ olacağı kabulü ile;

 

Vdeponi = Vçöp + ¼ Vçöp şeklinde hesaplanır.

 

Çöpün dikdörtgen tabanlı kesik piramit şeklinde deponilerde depolanacağı esasıyla işlem yapılacaktır.

 

Deponi boyutlarının hesabında;

 

Şev eğimi 1/3 deponi boyu (L), eninin (B) üç katı olduğu ve yükseklik (h) ile genişliğinin oranı 1/25 olduğu kabulleri yapılmıştır. Buna göre tüm çöpün depolanması:

 

 

Eklenik Hacim

Eklenik Alan (m2)

Yıl

(m3)

h = 7 m

h = 15 m

h = 30 m

1997

77589.875

11084.268

5172.658

2586.329

1998

159030.500

22718.643

10602.033

5310.017

1999

244486.125

34926.589

16299.075

8149.538

2000

334102.750

47728.964

22273.517

11136.758

2001

428053.750

61150.536

28536.917

14268.458

2002

526498.810

75214.116

35099.921

17549.960

2003

629661.310

89944.473

41974.087

20987.044

2004

737578.310

105368.330

49171.887

24585.944

2005

850582.310

121511.759

56705.487

28352.744

2006

968814.935

138402.134

64587.662

32293.831

2007

1092476.935

156068.134

72831.796

36415.898

2008

1221769.060

174538.451

81451.277

40725.639

2009

1356910.310

193844.330

90460.687

45230.344

2010

1498119.685

214017.098

99874.646

49937.323

2011

1645634.435

235090.634

109708.962

54854.481

2012

1799682.685

257097.526

119978.846

59989.423

2013

1960510.810

280072.973

130700.721

65350.360

2014

2128374.310

304053.473

141891.621

70945.810

2015

2303528.685

329075.526

153568.579

76784.289

2016

2486247.685

355178.241

165749.846

82874.923

2017

2676823.310

382403.330

178454.887

89227.444

 

 

1.7.2 AYIKLAMA VE DEPOLAMA DURUMU

 

Geri kazanılabilir madde grupları:

· Kağıt - Karton

İşlem verimi (n) % 5 alınacak şekilde düşünülürse;

Ayıklanan miktar = Toplam çöp x çöpteki % x n (ton)

· Plastik (İşlem verimi % 5 alınarak aynı işlem yapıldı)

· Metal (İşlem verimi % 5 alınarak aynı işlem yapıldı)

· Cam (İşlem verimi % 5 alınarak aynı işlem yapıldı)

 

 

 

 

 

 

 

Kağıt-Karton

 

 

Plastik

 

 

Cam

 

 

Metal

Deponiden Sağlanan Hacim

 

 

Depolanacak (h=7 m)

Yıl

(Ton)

(Ton)

(Ton)

(Ton)

(m3)

Hacim (m3)

Alan (m2)

1997

69.83

7.76

69.83

7.76

193.975

77395.900

11056.560

1998

143.12

15.90

143.12

15.90

397.550

158632.950

22661.850

1999

220.03

24.45

220.03

24.45

611.200

243874.925

34839.270

2000

300.68

33.41

300.68

33.41

835.225

333267.525

47609.650

2001

385.24

42.81

385.24

42.81

1070.125

426983.625

60997.660

2002

473.84

52.65

473.84

52.65

1316.225

525182.585

75026.080

2003

566.64

62.96

566.64

62.96

1574.000

628037.310

89719.620

2004

663.81

73.75

663.81

73.75

1843.900

735734.410

105104.920

2005

765.51

85.05

765.51

85.05

2126.400

848455.910

121207.990

2006

871.92

96.87

871.92

96.87

2421.975

966392.960

138056.140

2007

983.22

109.24

983.22

109.24

2731.150

1089745.785

155677.870

2008

1099.58

122.17

1099.58

122.17

3054.375

1218714.685

174102.100

2009

1221.21

135.68

1221.21

135.68

3392.225

1353518.085

193359.730

2010

1348.30

149.80

1348.30

149.80

3745.250

1494774.435

213482.060

2011

1481.06

164.55

1481.06

164.55

4114.025

1641520.410

234502.920

2012

1619.70

179.95

1619.70

179.95

4499.125

1795183.560

265454.790

2013

1764.45

196.03

1764.45

196.03

4901.200

1955609.610

279372.800

2014

1915.53

212.82

1915.53

212.82

5320.875

2123053.435

303293.350

2015

2073.17

230.34

2073.17

230.34

5758.775

2297769.930

328252.850

2016

2237.62

248.61

2237.62

248.61

6215.575

2480032.110

354290.300

2017

2409.14

267.67

2409.14

267.67

6692.025

2670131.285

381447.330

 

1.7.3 KOMPOSTLAŞTIRMA + GERİ KAZANMA VE DEPOLAMA DURUMU

 

Kompostlaştırmada verimin düşmesine; ayıklama yapılmadan uygulanan kompostlaştırma işlemi sonucunda, çöp içindeki metallerin toksik etkisi yol açar. Bunu ortadan kaldırmanın yolu kompostlaştırı-

labilir madde içerisinde bulunan geri kazanılabilir maddelerin değerlendirilmesidir.

 

Kompostlaştırma verimi % 20 ve reaksiyon kaybı (H2O + CO2) % 25 olarak seçildi. Buna göre;

Kompost miktarı = Kompostlaştırılabilir madde miktarı x 0.20 (ton)

Reaksiyon kaybı = Kompostlaştırılabilir madde miktarı x 0.25 (ton)

Yapılan işlem sonucunda depolamaya gidecek olan çöp miktarı toplam çöp miktarından, kompost miktarı + reaksiyon kaybı + ayıklanan çöp miktarı çıkarılarak hesaplanmıştır.

 
 

 

AYIKLANAN

ÇÖP

 

KOMPOSTLAŞAN

ÇÖP

 

REAKSİYON KAYBI

DEPONİDEN KAZANILAN HACİM

 

DEPOLANACAK

YIL

(Ton)

(Ton)

(Ton)

(m3)

HACİM (m3)

ALAN (m2)

1997

155.18

1247.61

1559.51

3702.88

73887.00

10555.30

1998

318.04

2557.24

3196.55

7589.79

151440.71

21634.39

1999

488.96

3931.35

4914.19

11668.13

232818.00

33259.71

2000

668.18

5372.44

6711.55

15945.21

318157.54

45451.08

2001

856.10

6883.12

8603.90

20428.90

407624.85

58232.12

2002

1052.98

8466.10

10582.63

25127.14

501371.67

71624.52

2003

1259.20

10124.18

12655.23

30048.26

599563.05

85651.86

2004

1475.12

11860.24

14825.30

35200.83

702377.48

100339.64

2005

1701.12

13677.28

17096.60

40593.75

809988.56

115712.65

2006

1937.58

15578.41

19473.01

46236.25

922578.69

131796.96

2007

2184.92

17566.83

21958.54

52137.86

1040339.08

148619.87

2008

2443.50

19645.86

24557.33

58308.36

1163460.70

166208.67

2009

2713.78

21818.94

27273.68

64758.00

1292152.31

184593.19

2010

2996.20

24089.64

30112.05

71497.36

1426622.33

203803.19

2011

3291.22

26461.62

33077.03

78537.34

1567097.10

223871.01

2012

3599.30

28938.70

36173.38

85889.23

1713793.46

244827.64

2013

3920.96

31524.79

39405.99

93564.68

1866946.13

266706.59

2014

4256.70

34224.00

42780.00

101575.88

2026798.43

289542.63

2015

4607.02

37040.52

46300.65

109935.24

2193593.45

313370.49

2016

4972.46

39978.70

49973.38

118655.68

2367592.01

338227.43

2017

5353.62

43043.09

53803.86

127750.71

2549072.60

364153.23

 

1.7.4 YAKMA VE DEPOLAMA DURUMU

 

Katı atık madde gruplarının % kül, % su ve ısıl değerleri:

 

 

% SM

 

% KÜL

ISIL DEĞERİ

(kcal/kg)

 

Kağıt – Karton

 

10

 

15

 

3600

 

Plastik

 

1

 

5

 

9500

 

Odun-Lastik-Tekstil

 

20

 

10

 

4000

 

Rutubetli Organik Madde

 

70

 

10

 

800

 

İnce Çöp

 

15

 

60

 

800

 

İnorganik Madde Grubu

 

1

 

99

 

--

 

Çizelgedeki değerler; madde grubunun tüm çöpteki ağırlık yüzdesi ile çarpılıp birbirleri ile toplandığında, tüm çöpün su içeriği (SM) ile kül ve organik madde miktarı meydana gelir. Dolayısıyla, depolanacak madde miktarı, tüm çöpten yanma sonucunda oluşan kayıp miktar çıkarılarak hesap-lanmıştır.

 

YAKMA + DEPOLAMA (EKLENİK OLARAK)

 
 

YANMA

  

DEPONİDEN

  
 

SONUCUNDA

OLUŞAN

KAZANILAN

DEPOLANACAK (h=7 m)
 

KAYIP

KÜL

HACİM

HACİM

ALAN

YIL

(OM+SM) (Ton)

(Ton)

(m3)

(m3)

(m2)

1997

12724.74

12486.53

15905.93

61683.95

8811.99

1998

26081.00

25592.76

32601.25

126429.25

18061.32

1999

40095.72

39345.13

50119.65

194366.48

27766.64

2000

54792.85

53769.13

68491.06

265611.69

37944.53

2001

70200.82

68886.66

87751.03

340302.72

48614.67

2002

86345.81

84729.42

107932.26

418566.55

59795.22

2003

103256.26

101323.30

129070.33

500540.98

71505.85

2004

120962.84

118698.42

151203.55

586374.76

83767.82

2005

139495.50

136884.14

174369.38

676212.93

96601.85

2006

158885.65

155911.31

198607.06

770207.88

110029.70

2007

179166.22

175812.23

223957.78

868519.18

124074.17

2008

200370.13

196619.20

250462.66

971306.40

138758.06

2009

222533.29

218367.47

278166.61

1078743.70

154106.24

2010

245691.63

241092.28

307114.54

1190975.15

170139.31

2011

269884.05

264831.82

337355.06

1308279.38

186897.05

2012

295147.96

289622.79

368934.95

1430747.74

204392.53

2013

321523.77

315504.85

401904.71

1558606.10

222658.01

2014

349053.39

342519.11

436316.74

1692057.57

241722.51

2015

377778.70

370706.68

472223.38

1831305.31

261615.04

2016

407744.62

400111.64

509680.78

1976566.91

282366.70

2017

438999.02

430780.96

548748.78

2128074.53

304010.65

2. SONUÇ VE ÖNERİLER

 

Kars ili genelde hayvansal faaliyetlerin yoğun olduğu ve dolayısıyla bioorganik atıkların çöpün bileşiminde yoğun olarak görüldüğü bir kentimizdir. Bu kent coğrafyası bakımından her ne kadar

şu anda sosyoekonomik olarak geri kalmış olsa da önümüzdeki yıldan itibaren OHAL kapsamından

çıkacak oluşu dikkate alındığında gelişmeye oldukça açıktır.

 

Merkez, bir platoda bulunduğundan sanayileşmeye de açıktır. Şu anda olmasa da tehlikeli ve

zararlı atık problemi yaşama ihtimali vardır. Bölgede yüzyılımızın ortalarında yapılan araştırmalar so-

nucunda petrol olabileceği gerçeği gözardı edilmemelidir.

 

Kars - Merkez'de çöpler ayrı ayrı toplanmalı, özellikle hayvan gübreleri ve atıklarıyla bahçe atıkları ayrı toplanıp, araziye yayılıp çürümesi iyice sağlandıktan sonra -yani atık olgunlaştıktan sonra- tarım yapılabilen araziye atılmalıdır. Evsel çöp özelliğinde olan atıklar katı atık işleme merkezine gitmeli, değerlendirilmeli (yeraltı su seviyesine göre uygun bir bölge ve özellikle kentin kuzey bölgesi seçilebilir) ve bertaraf edilmeli iken, bu tip atıklar gayri ciddi bir şekilde çöp alanlarına atılmakta ve bu sayede hijyenik açıdan önemli sorunlar oluşmaktadır. Dolayısıyla, bu bölgelerde bulunan çöplüklerde insan manzaraları maalesef oluşmaktadır. Gelecekte oluşabilecek kent profiline göre bir (Atık Bertaraf Tesisi) kurulmalı, sızdırmazlık sağlandıktan sonra (arazinin düz olması nedeniyle), Baraj Deponi Tekniği uygulanmalıdır. Ayrıca eskiden kullanılan arazilerin islahı da sağlanmalıdır.

 

Kars - Merkez için çöp ve katı atık yönetimi konusu Yerel İdarelerce ciddiye alınmalı, sağlıklı ve çağdaş araç-gereç, ekip ve donanımlar sağlanmalı, halk eğitilip bilgilendirilmeli ve yetiştirilmelidir. Zira bu bölgenin 10 yıl sonraki coğrafyasının çok çok farklı olabileceği gerçeği unutulmamalıdır.

 

 

ÖNEMLİ ???

 

HER KISIMLA VE ALTBAŞLIKLA İLE İLGİLİ TEKNİK ŞEKİL; PAFTA; HARİTA; PLAN; VE ÖZGÜN ÇİZİMLER; İŞLEM AKIŞLARI MUTLAKA KONULMALIDIR…….. Eylül 1998. Ertuğrul ERDİN

 

 

 

 

3. KAYNAKÇA

 

1.Erdin, E. (1998) : Çöp ve Katı Atıklar Ders Notları . Buca - İZMİR

2.Erdin, E. (1998): Çevre Ekolojisi Ders Notları Buca İZMİR

3.Erdin, E. (1996) :TİKA Danışmanı Prof.Dr.Ertuğrul Erdin'in 25 Ağustos - 10 Eylül 1996 Tarihleri Arasında Türkmenistan'da Görevlendirilmesinin Program Akış ve Bilimsel-Teknik İnceleme Raporu. Aşkabat.

4.Erdin, E. (1998): Çevre Mikrobiyolojisi Ders Notları Buca İZMİR

5.vs

6. vs