Bu akışkan yataklı yakma tesisleri uygulamasındaki amaç, kağıt sanayiinde oluşan her türlü artıkların yakılmasını, bu sırada içerdiği enerjinin değerlendirilme-sini, ve emisyon sınır değerlerine uyulmasını sağlamaktır.

- Üretim sırasında oluşan artıkların bertarafı ve aynı zamanda buhar elde edilmesi

- Birincil enerjiden tasarruf

- Sıkı olan emisyon sınır değerlerine uyumu sağlamak

Bu tesisde ağaç kabuğu, hurda kağıt ve üretim artıkları yakılmaktadır.

Atıklar

Ağaç kabuğunun asıl bileşeninde seluloz, hemiseluloz, lignin ve az miktarda da reçine, balmumu ve kül bulunmaktadır. Kül miktarı %2-5 arasındadır. Toprak, kum ve taş gibi balast maddelerin depolandıkları yerlerde ve taşınmaları sırasında bulaşması halinde bu oran artmaktadır.

Ağaç kabuğunun ısıl değerinin odun türüne ve içerdiği rutubete göre değiştiği bilinmektedir.

Özellikle hurda kağıtların geri kazanılması sırasında ıskarta kısımlar oluşmakta ve atılması gerekmektedir.Bunun bileşimi çeşitli oranlarda olabilmektedir.Çizelge 1 'de reject'in özellikleri görülmektedir.

Çizelge 1 : Reject'in özellikleri

-----------------------------------------------------

H2O % ağır. 50 - 85

Yanan kükürt % ağır. 0,06 - 0,08

Toplam kükürt % ağır. 1,0

Klor % ağır. 1 - 3

Isıl değeri MJ/kg 16 - 19

-----------------------------------------------------

Deinking aslında içinde baskı boyası bulunan eski kağıtların temizlenmesi için uygulanan bir prosestir. Kullanılmış kağıtlardaki boya maddesi miktarı % 0,5-2 arasındadır. Bir ton hazırlanmış ürün başına 50 - 100 kg Deinking çamuru oluşmaktadır. Bu çamurun bileşimi Çizelge 2 de verilmiştir.

Çizelge 2 : Kuru Deinking çamurunun metal içeriği

----------------------------------------------------

Cu mg/kg 250 - 400

Mn mg/kg 200 - 300

Mo mg/kg 10 - 50

Ni mg/kg 10 - 100

Co mg/kg iz miktarda

Pb mg/kg 100 - 300

----------------------------------------------------

Pişirme ve selüloz yıkama sırasında kostik atıkları oluşmaktadır.

Bu atıklar yoğunlaştırılıp, yakılabilir. Kostiğin bileşimi ve özelliği çözelti yöntemlerine göre değişmektedir. Bu özellikler Çizelge 3' de verilmiştir.

Kostik Magnefit Magnezyum- Kalsiyum-

bisülfit bisülfit

-----------------------------------------------------------------------

C % 38,0 43,7 44,0

H % 4,9 5,0 4,6

S % 10,0 5,1 5,3

Mg % 5,5 3,0 -

Ca % - - 5,0

N,O,kalıntı % 41,6 43,2 41,1

Hu KJ/kg 14600 16000 17000

-----------------------------------------------------------

Aslında yukarda sözü edilen atıkların akışkan yataklı yakma tesislerinde yakılması buhar ve sıcak su üretilmesi mümkündür. Ayrıca bu yolla elektrik enerjisi elde edilmektedir.

Yakıtların ısıl değerine bağımlı olarak teorik yanma sıcaklıkları farklı farklıdır. Yakıtlar yanabilirliklerini ısıl değerlerine göre çok güzel ifade etmek de mümkündür.

Eğer yakıtların ısıl değerleri kendi kendine yanmayı sağlayacak düzeyde ve yeterlilikde değilse o zaman ilave yakıt kullanmak gerekmektedir. Bu durum özellikle arıtma çamurlarının katı madde içeriğinin %30-35 civarında olması halinde söz konusudur. Bu ise yanma havasının ön ısıtılması veya yakıtın ilave edlmesi ile mümkündür.

Yakıtların maksimum dane büyüklüğü 50 mm civarındadır. Ağaç kabuğu kömür ve arıtma çamuru gibi artıklar besleme ağzından akışkan yatağa boşaltılmaktadır.

Kostik gibi sıvı yakıtlar ise yanma odasna püskürtülerek verilmektedir. Akışkan yatağa gelmeden bu tür atıkların yanması sağlanmaktadır.

Akışkan yataklı kazanlarda yakmanın kısmı yüklenmesi akışkan yatak havasının ve asgari yanma sıcaklığının ayarlanması ile mümkündür.

Bu şekilde %50-100 ayarlama sahası oluşmaktadır. Eğer bu da yetmezse o zaman bölmeli akışkan yataklar yapmakta yarar vardır, ihtiyaç fazlası kapatılır.

Akışkan yataklı yakma tesislerinin en büyük avantajı kireç veya dolomit vererek zararlı maddelerin bağlanması olanağının olmasıdır. Kükürtdioksit ve flor gazı bu şekilde bağlanmaktadır.

Aşağıdaki Çizelge 4 'de Avusturya'da kurulu, çalışan iki kazan tesisinin işletme sonuçları görülmektedir.

Bu kazanlarda her türlü katı yakıt yakılmaktadır. Evsel çöplerden üretilen çöpyakıt, biriketlenmiş linyit, ağaç kabuğu (kağıt sanayii artığı olarak), kağıt sanayii arıtma çamurları v.b. gibi maddeler yakılmaktadır.

Çizelge 4 : İki akışkan yataklı kazanın işletme verileri

------------------------------------------------------------------

Tesisin adı : W.Hamburger Leykam-Mürztaler

------------------------------------------------------------------

Buhar ton/h 70 16

bar a 62 42

oC 500 450

------------------------------------------------------------------

Yakıt DDR Linyit Ağaç kabuğu,Deinking

biriketi çamuru, Linyit

------------------------------------------------------------------

Isıl değeri MJ/kg 14 - 19 5 - 12

Yanma oranı % 99,5 99,5

Randıman % 89 81 - 83

-----------------------------------------------------------------

işletmeye alınış

tarihi Nisan 1984 Aralık 1985

-----------------------------------------------------------------

Bu kazan kağıt fabrikasının buhar ihtiyacını tamamen karşılamaktadır. Mevcut fuel oil kazanları ise yedek kazan olarak durmaktadır.

Kaynaklar:

Erdin, E. (1998) : Katı Atıklar Ders Notları. DEÜ. İzmir. 1200 Sayfa.