Dünyanın çeşitli ülkelerinde üreticisinden tüketicisine kadar insanlar ve hatta politikacılar ve ekologlar içecek ambalajlamanın tek kullanımlı mı, çok kullanımlı mı olsun konusunu günümüze kadar tartışagelmektedirler. Halk arasında zaman zaman şişe savaşı olarak algılanabilecek olan olay aslında, içecek ve/ veya sıvı madde dağıtımı sistemi sorunudur. pişe burada buzul dağının görünen kısmıdır. Aslında bunun altında yatan ise " Bir kere kullan ve at" ve/veya "çok kere kullan ve ömrü tükenince maddesini değerlendir" sistemlerinin savaşıdır.

O halde bir dağıtım sisteminin kabı, örneğin şişesinin depozitolu olup olmayacağı, geri kazanılıp kazanılamayacağı tekrar kullanılıp, kullanılamayacağına veya tekrar doldurulup doldurulamayacağına bağlıdır. Üç beş kere kullanılabilen çok kere kullanımlı şişeler veya kaplar normalde kırk elli kere kullanılanlar kadar çevre dostu ve ekonomik olamazlar. Çok kere tekrar kullanımda "devir sayısının" yüksek olması gerekir.

O halde toplumun ekolojik-ekonomik yaklaşımına uyum sağlayacak, işletmeciliğinden, pazarlamacılığına ve tüketiciye kadar intikal eden bir liberal ekonomi kuralları uygulanmalıdır. Tüketici alternatifini bulamadığı için almak zorunda kalmamalı, zorunlu kararlar verdirilmemelidir. " Ne yapalım başkasını bulamadım" alışkanlığı, insanın kafasının da demokratikleşmesini engellemektedir. Kabülcü ve şekilci bir toplum oluşmaktadır. Halbuki 21. yüzyıla girerken bize "sınırsız düşünen, her şeyi mantıklı irdeleyen ve ikna edebilen, inandıran bir toplum " lazımdır. Yaratıcı ve üretken insan ancak bu koşullarda oluşur. İşte karışık ve karmaşık bu sistemin sosyalpolitik yanı da budur. Topluma " hep yönetilmek ve yönledirilmek" duygusunu sezdirmek değil, " yönetim ve yönlendirme de kendisinin de katkısı olduğunu, sistemin katılımcılık esasına göre çalıştığını" göstermek gerekir. Bu konuda da iyi ve sürekli bir " halkla ilişkiler çalışmasının" yapılması gerektiği açıktır.

Çok kere kullanıp ekolojik-ekonomik bir şanstır ve denenmelidir. % 70 gibi oranların altına da hiç bir zaman düşmemelidir. Tek kere kullanılanların oranı % 30'zu aşmamalıdır. Ancak çok kere kullanımda tüketiciye de büyük yükümlülükler düşmektedir, " sakınarak, temiz kullanma ve temiz teslim etme, içine başka yabancı madde , özellikle sağlık açısından sakıncalı ve tehlikeli madde koymamalıdır". Onlarca yıl süt, kola, meşrubat, su ve bira şişeleri ülkemizde kullanıla gelmiştir. İdrar, gazyağı, boya, çözücüler v.d. gibi maddeler konulması, çöplüklerden toplanan-ların da kullanılması çevre sağlığı açısından sakıncalar getir-miştir. Bugün Federal Almanya ' da kaynak suları % 70 oranında kasalar içindeki çok kere kullanımlı şişeler ile pazarlanmaktadır : 1.7 milyar toplam, 1.2 milyar ise beyaz şişe. Dünyayı iki kere çevreleyecek miktarda.

Çok kere kullanımlı şişeler kesinkes en az 40 - 50 kere kullanıl-maktadır. Ülkemizde bir araştırmada ortalama 60 - 70 kere kulla-nıldığı belirlenmiştir. Sadece şişeler kasalardaki vuruntu yerle-rinden dolayı dış estetiğini, parlaklığını yitirmektedir. " Uzun ömürlü şişe tasarımı" kendi başına bir branştır.

çok kere kullanımdaki " devir sayısı " 100 'ü aşmaktadır. Eski kasalardan da yeni kasa, kova, palet v.d. gibi yeni ürünler üretilmektedir.

İçecek ambalajlamasında kapak olayı çok önemlidir. Kullanılan kapaklar ya plastiktendir (PE), ya da metaldendir (aluminyum). Bunların dışında olan diğer kapak çeşitleri de vardır. Ancak büyük oranda yukarda sözü edilenler kullanılmaktadır. Kapakda müşteri açısından çok önemli olan bir husus ise, şişenin ilk defa kendisi tarafından açıldığını kesin olarak bilmesi ve bunu yaşamasıdır. Kapak dizaynında bu husus çok önemlidir. Kapak sistemleri uyumlu ve uyarlanabilir olmalıdır. Kapak açma makinaları tarafından dolum tesislerinde açılmakta ve plastik plastik olarak , metal metal olrak geri kazanılmaktadır. Örneğin her yıl Federal Almanya'da 9.000 ton aluminyum, 4.500 ton da PE (polietilen) hammadde olarak geri kazanılmaktadır. Kullanıcı kapakları tekrar kullanıp şişelerin ağzını yeniden kapamalıdır. Böylece taşınması sırasında şişeye bir dayanıklılık vermiş olacaklar ve de geri kazanma oranının artmasına katkıda bulunacaklardır, bu oran Almanya' da % 85'dir, fakat kısa bir süre için % 95 oranı hedef olarak seçilmiştir.

İçeceklerin , kaynak sularının pazarlanmasında firma ve özelliklerini belirleyen etiketlerin bulunması çok önemlidir. Etiket için de üzerine tifdruk veya ofset baskının rahat yapıldığı nemlendiğinde boyasının çıkmadığı türden kağıt ve boya malzemesi kullanılmaktadır. Selüloz elyafı tercih edilmektedir. pişenin çeşitli yerlerine yapıştırılan bu kağıtların şişe yıkama sırasında kolay ayrılması ve sıyrılması gerekmektedir. Yapıştırıcı olarak da bu nedenle kazein kökenli olanlar, örneğin yağsız süt tozundan elde edilenler kullanılmaktadır. Her santimetrekare etiket alanı için 2 mg yapıştırıcı kullanılmaktadır. 240 kg 'lık yapıştırıcı ile 1.000.000 içmesuyu şişesi etiketlenebilmektedir. Bu da diğer bir anlatımla iki futbol sahası alanının etiketle kaplanmış olması demektir. Etiket kağıtlarından yeniden etiket kağıdı üretmek imkansızdır, çünkü eski kopma stabilitesi (direnci) artık kalmamıştır. Bu nedenle de hijyenik kağıt üretiminde kullanılmaktadır.

Ekonomik faaliyet sonucunda " çevre dostu " diye bir ürün üretmek imkansızdır. Çünkü her türlü üretim kirliliğe neden olmaktadır. Çok kere kullanımlarda bile hammaddeye, hammaddeden de kağıt, plastik, metal, cam gibi temel maddelere ihtiyaç vardır. Üretimin her kademesinde enerji kullanılmakta, hammaddelerden önlenemeyen atıklar oluşmakta, toprak, su ve hava ortamları da etkilenmektedir. Mamül madde ömrünü tamamladıktan sonra doğaya yeniden yük olabilmektedir. Çöpe gitmekte ve yerine yenisi üretilmektedir. Bu da yeniden üretim yükü demektir. Yıkamadan gelen atıksu yükü, deterjan veya kimyasal madde kullanımı ve enerji tüketimi hiç bir zaman tek kere kullanımın yarattığı sorunları ve problemleri yakalayamaz. Çok kere kullanım doğal kaynakların korunmasını ve yararlanma ömrünün uzamasını sağlar.

. 707.1 kg kuvars kumu

. 195.0 kg soda

. 49.8 kg feldspat

Toplam : 1113.7 kg hammadde

Bu hammaddelerin işlenmesi ve hazırlanması gerekmektedir, örneğin kuvars kumu iletim bandlarını terk ettikten sonra, elenmesi, yıkanması, çamurdan arındırılması ve kurutulması gerekmektedir. Bu ise su ve enerji demektir. İşlem sırasında çevreye yük demektir. Doğada kuvars kumu yatakları, bunların kullanımı ve işletilmesi peyzajın ve görünümün bozulması demektir. Manzara ayın manzarasına benzemektedir. Bu arazilarin tekrar kültüre alınması ile peyzaj yeniden kazanılmış olmaktadır. Özellikle kuvars kumu elde edilirken yoğun bir ses ve gürültü ve toz kirlenmesi meydana gelmektedir.

Bu hazırlanan hammaddeler cam eritme ocaklarında eritilmektedir.

Erime sıcaklığı 1500 santigrad' dadır. Enerji kaynağı olark fuel oil, gazyağı, doğalgaz ve elektrik enerjisi kullanılmaktadır. 370 gr ağırlığındaki bir 1 lt'lik cam şişenin üretimi için 0,089 lt fuel oil kullanılmaktadır. Bu % 50 hurda camların geri kaza-nılması durumunda sarfedilen yakıt miktarıdır. Yılda tüketilen 4.0 milyar litreyi tek kullanımlı şişelere doldurulmuş olusaydı, bunun için kullanılan sadecd yakıt miktarı 90.000 ton fuel oil olurdu.

Kostik ve deterjan da yıkamada kullanılmakta ve dolayısıyle de su ve kimyasal maddeler çok kere kullanımlı şişelerde harcanmaktadır. Modern şişe yıkama tesislerinde 0.25 - 0.40 litre su kullanılmaktadır. Kostik rejenere edilmekte tekrar tekrar kullanılmaktadır. Kostiğin az bir miktarı kirlilikle kimyasal reaksiyonlar sırasında kullanılmakta, şişelere bulaşarak uzaklaşmakta , geriye kalanı da arıtılarak tekrar kullanılmaktadır. Her bir şişe için 0.6 - 10.0 mililitre kostik tüketilmektedir. Atıksudaki kostik de karbondioksit ve dumangazı ile nötralize edilmektedir.

Enerji ceryan ve ısı şeklinde kullanılmaktadır. Atık ısının geri kazanılması ile de oldukca çok enerji tasarrufu yapılmaktadır. Modern bir tesis 1.000 şişeyi yıkamak için 74 - 100 megajul enerji kullanmaktadır. Görüldüğü gibi çok kere kullanım da çevresel yükler oluşturmaktadır, ancak buna yakın yük tek kere kullanımlıların geri kazanmak amacı ile yıkanmaları sırasında da oluşmaktadır. Diğer taraftan hammadde üretiminden temel madde üretimine ve şişe üretimine kadar ki tüm aşamalardaki tüm çevresel yüklerden kurtulmuş olunacaktır. Tüm çevresel etkileri açısından tek kere kullanımlılarla çok kere kullanımlılar karşılaştırıldığında ; karşılaşmayı kesinkes çok kere kullanımlı kazanmaktadır.

Almanya'da yapılan anket çalışmasında 18 - 39 yaş grubunun % 97' si çok kere kullanımı tercih etmişlerdir. Tüketiciler arasında yapılan bir diğer çalışmada da genelde % 93'ü buna karar vermiş- tir. Almanya Dual Sistemi de (DSD) , çok kere kullanımlıların stabilize olmasını ve oranının hiç bir zaman aşağıya düşmemesini hedef olarak seçmiştir. Gerek politikacıların bunu istemesi, gerekse ekonomik tüm verilerin çok kere kullanımlının lehine olması " Çok kere kullanımlı ambalajların şansını" artırmaktadır.