Ertuğrul ERDİN

Noktasal, çizgisel ve kümesel kaynaklardan gelen çeşitli kirleticiler canlılara çok olumsuz etki yapmaktadırlar. Bu etkileri aşağıdaki gibi toplamak mümkündür:

- Hayvanlar da zararları görülür

- Metallerde ve boyanmış malzemelerde korrozyona neden olur

- Yapıların yıpranmasını sağlar

- Sanatsal yapılaı tahrip eder

- Yerel ve yöresel iklimleri değiştirir insanın yaşamı kötüleşir, beslenme zincirindeki bütün canlılar olumsuz yönde etkilenir.

Kükürt dioksit yükünün ve akciğere geçebilen ince tozları, toksik ağır metal içerikleri ile insana zarar verdiği açıktır.

Yüksek kükürtdioksit ve toz konsantrasyonları beraberce hava tabakalarının ağırlaşmasına ve hareketi değişimi güç durumlara neden olmaktadırlar. Londra Smog'u, gibi 1952 Bronşut, astım ve akciğer fibosundan binlerce kişi ölmüştür. 1981/82 kışında da Batı Berlin'de bir çok kere smog verilmişti.

Tarımsal alanda yararlı hayvanlar özellikle flor ve kurşundan büyük ölçüde zarar görmektedirler. Flor danalarda fluorezeye neden olmaktadır. Kemik yapısı değişmekte hareket bozuklukları, iştahsızlık ve kuvvetsizlik görülmektedir.

Kurşun sağırlarda görme ve hareket bozukluklarına neden olmaktadır, hayvanların ölümüne kadar gitmektedir.

Bitkiler ise bu çevresel zehilere karşı insanlardan daha hassastır.

Bu nedenlerden dolayı tüm emisyon değerleri, bunu saçan ve yayan kaynağında mutlaka sıfırlanmasa bile, en aza indirilmelidir.

Kullanılan yakıtı atmosfere hediye etmemek ve boşuna parayı yakmamak ve aynı zamanda da çevreyi kirletmemek için yakıt yakmakda kullanılan aygıtları, araçları yakma tekniğine uygun kullanmak gerekir. En önemli noktaları aşağıdaki gibi özetlenebilir.

Sıcak su kazanları iyi bir şekilde izole edilmelidir. Kapıları ise genelde ateş tuğlası ile örülmüş olmalıdır. Ateş tuğlalarının hepisinin sağlam olmasına dikkat etmelidir. Bozuk örgü tuğlaları değiştirilmelidir.

Baca çıkışı çok iyi ise yanmayı olumsuz etkiler. Baca çekişini optimum ayarlamak için ayar klapesi kullanılabilir.

Çok büyük yakma sistemlerinde klape ayarlamasının otomatik olması daha iyidir.

Brülörlü gaz kazanlarında çıkış kısmına kumanda edilebilir atık gaz klapesine ihtiyaç vardır.

ancak iyi bir yalıtımla, kaplamakla önlenebilir. İzolasyon

ise kazanın her sıcaksu deposunun dış koşullara karşı iyi

yapıldığı zaman bilhassa etkindir.

Kazanın iyi verim vermesi için ateş tuğlası ile örülmesi, iyi

izole edilmesi, yanlış hava verilmemesi, temizleme iletim

hatlarının ve ısı ünitesinin iyi olması gerekir.

masraflarından oldukça çok tasarruf yapılır. Bir derece oda

sıcaklığının düşürülmesi demek yaklaşık % 6 enerji

masraflarından tasarruf edilmesini sağlar. Oda sıcaklığının

ayarlanması ise otamatik kontrol cihazı ile yapmak mümkündür.

Bu araç, yaygın olarak kullanılabilir ve bir lüks kabul

edilmemelidir. Yeni bina ve tesislere hatta şart

koşulmalıdır. Eski tesislerde modernize edilmeli ve bu

araçlar da eklenmelidir. Burada yapılan masraflar ise

yakıttan yapılan tasarrufla kendini kısa zamanda

karşılamaktadır.

Bütün yıl boyunca kazan kullanılıyorsa, işletmede ise

özellikle de fuel oil ile çalışıyorsa kirlenmektedir. Kurum

birikimi de atık gaz sıcaklığının artmasına neden olur.

O halde en azından yılda bir kere ısınma dönemi başlamadan

yakma kazanları temizlenmeli, brülör ayarlanmalıdır. Yaz

ayında kullanılmayan kazanlar temizlenip korunmalıdır. Suyu

boşaltılmalıdır. Kazan su geçişi kapatılmalıdır.

yalıtılmamış boru hatları geçtikleri yerde ısı yansımasına

sebep olurlar. Bazen serin kalmasını istediğimiz oda ve

iletim hatları ısı kaybını önlemek için çok iyi yalıtılmış

izole edilmiş olmalıdır.

Kazanın yüzeyindeki kurumlar ısının kötü iletilmesine neden

olur. Yanma ısısının kazanın suyuna erişmesini engeller. Atık gazın sıcaklığı artar yakıttan yararlanma verimi düşer. Kazan ile brülör uyum içinde olmalıdır. Bu nedenle kazan yılda bir kere mutlaka temizlenmeli ve brülör kontrol erilip,

ayarlanmalıdır.

25-50 KW'lik ısı üreteçlerinde: maksimüm % 13 atıkgaz ısı kaybı

50- 120 kW'lik ısı üreteçlerinde; maksimum % 12 atıkgaz ısı kaybı

120 kW'lik ısı üreteçlerinde: maksimum % 11 atıkgaz ısı kaybı

Atıkgaz sıcaklığının 260 oC'nin üstüne çıkmasına da kesinlikle izin verilmemelidir.

Isı kazanlarının yanma odalarında yakıt optimum bir şekilde değerlendirilmelidir. Burada amaç katı, gaz veya sıvı şekildeki yakıtın ısı enerjisinden olabildiğince hiç kayıp etmeden yararlanmaktır ve ısıtma sistemine bu enerjiyi iletmektir.

Yakma tekniği açısından verimin ne kadar yüksek olursa, o kadar da az atık gaz kayıpları olur. Atık gazın ısısından yararlanmaya giderken de sıcaklığı hiç bir zaman 160 oC'nin altına düşürmemelidir. Kazan yüzeyinde korrozyona sebep olunabilir. Yanma odası çok kısa ise brülörden gelen fuel oil ve hava tanecikleri soğuk kazan duvarına çarpar ve kurum ve CO oluşmasına neden olur.

Yapılan ayarlamalar hava koşullarına ve gece-gündüze göre yapıldığı zaman yakıt tasarrufuna katkıda bulunulmaktadır. Kurum kalınlığı arttıkça fuel oil kullanımı da artmaktadır.

15 yıl kullanılan bir kazan teknik olarak ömrünü tamamlamıştır ve artık ekonomik değildir.

Ketsel ekosistemdeki kirletici kaynakların ormanlara verdiği zararlar çok büyüktür. Bu zararları şöyle gruplandırabilir:

- Yılda belirli miktarda servet kaybına neden olmaktadır.

- Ayrıca ortam zararlılara karşı koruma masrafları, dona koruma ve artan kültür masrafları da vardır.

- Kereste değer kaybı ise ayrıca eklenmelidir,

- Dinlenme yeri azalması

- Erozyon v. gibi diğer kayıplar konusu olmaktadır.

Hava kirliliğinin iklimsel değişikliklere neden olduğu bilinmektedir. Örneğin CO2 içeriğinin artması havanın ısınmasına neden olmaktadır.

Buzulların erimesi iklimin değişmesine iklim bölgelerinin kaymasına neden olabilir. Atmosferdeki ve okyanuslardaki sirkülasyon sistemlerinin değişmesi derin su ürünlerinin % 15-96 azalmasına neden olabilir.

Buzulların tamamen erimesi su seviyesinin 5-6 m yükselmesine neden olabilir, yerleşim alanlarını etkiler.

- 1960'lı yıllarda ormanlarda canlılık azalması belirlenmiştir. Son yıllarda ise görülen zararlar ölme olayları ortaya çıkmıştır.

- Canlılığı azalan bitki örtüsü gözlenmektedir.

- İmmisyon korunumu, toprak su iklim peyzaj ve gürültü korunumu gibi görevleri orman üstlenmiştir.

- CO2 artışı ile beklenen iklim değişimini frenleme özelliği vardır.

- Yeraltı ve yüzeysel suları kirlenmelere karşı korur.

- Karbonatların ve silikatların tamponlayıcı kapasitesi bozulur, yıkılır. Böylece sabit ağır metal iyonları mobil hale dönüşürse özellikle içme suları etkilenmiş olur.

- Yamaçlı yerlerde ağaçlar kök sistemleri ile toprak kaymasını engeller tutar.

- piddetli rüzgarlara karşı rüzgarı kırma azaltma gücü kaldırılır

Çevre politikası açısından sonuçlar :

Zararlı maddeleri kaynağında aza indirmek veya elimine etmek sadece orman dokusuna yararlı olmamakta aynı zamanda insan, hayvan kısmen tüm çevreye yarar sağlamaktadır.

- Serbest piyasa ekonomisini dinamik mekanizmalarını da kullanarak zararlı madde emisyonlarını azaltmak mümkündür.

- Orman işletmesi olanaklarını kullanıp zarar derecesini ortaya koymak, ve azaltmak ekolojik ve ekonomik etkilerini hafifletmek

- Neden etki halkasında açıklık getirecek arıştırma ve geliştirme çalışmalarını yoğunlaştırmak koordine etmek, zararlı madde emisyonlarını azaltıcı uygun teknolojiyi

geliştirmek.

Federal Almanya Cumhuriyetinde "Orman Kurtar" oksijen programı içinde alınacak önlemler arasında; bulunmaktadır ki buna göre taşkömürü ve linyit kömürü ile çalışan termik santrallerin % 80'ini desülfürleştirme ünitesi ile desteklenecek ve % 20 ise kapatılacaktır.

Ormanlara verilen zararların ekonomik yükünü azaltmak için :

- pu andaki araştırma durumunu saptamak

- Araştırılması gereken boşlukları bulup ortaya koymak

- Uzun vadeli araştırma projesi oluşturmak

- Kesin çözüm ve iyileştirme için işlem önerileri

Çalışma dört ağırlık merkezli iş grubunda toplanabilir ;

- Muvcut zararların tespiti ve ormanlık açısından alınacak önlemler

- Neden etki araştırması

- Aktif önlemler, iyileştirmeler