Özel Artık Depolama Yeri Seçimi ve İşletilmesi

 

Ertugrul ERDİN

 

Özel artıkların oluşturacağı sızıntı sular yağmur sularından daha etkilidir. Bu nedenle de iyi kontrol edilmelidir. Bunun içinde depolama yerlerinde gibi zemin sızdırmazlığı için önlemler alınmalıdır. Depolama yerinin ömrü dolduktan sonra da önlemleri alınmış olarak kapatmak gerekir. Görüldüğü gibi gerek işletmeye açılırken

gerekse de işletmesi bittikten sonra doğaya enteğre etmek, zararsız hale getirmek için bir sürü masraf yapılmaktadır. O halde deponi hacminden olabildiğince en iyi şekilde yararlanmak gerekmektedir.

Aslında bu tür depolama yeri seçilirken ÇED Raporu hazırlanmalı ve ilgili özel, tüzel kuruluşların görüşleri alınmaktadır. Bu görüş ve raporlar ÇED'dedeğerlendirilmelidir.

Artıklar ancak onun için izin verilen yerlerde bertaraf edilebilir, işlem görebilir veya depolanabilir. Özel artık depolama yeride belirli özel artık türü içindir.

 

Özel Atık Depolama Yerinin İşletilmesi

Deponinin işletilmesi sırasında dikkat edilecek hususları şöyle sıralayabiliriz:

 

- İşletme sahibi suların canlı sağlığını ve havayı, toprağı tehdit edip kirletmemelidir. Sızıntı su, koku kirlenmesi olmamalıdır. Önlemleri alınmalı arıtılmalıdır. Biyolojik çamurlarda koku gidermek için 100 kg/ton yaklaşık ölçütü ile kireç verilmektedir. Ağaçlandırma sonucunda da kısmen koku giderilmesi sözkonusudur. Deponilerde çöp yakılmasına izin verilmezse o zaman kokuya da meydan verilmez.

Sinterleşmiş galvaniz çamurları (0.002-0.02 mm dane boyutu var) kuruyunca toz emisyonlarına neden olmaktadır. Zımpara silme bileme gibi işlemlerin tozları depolandığında aynı şekilde toz sorununa neden olabilmektedir. Toz emisyonları sürekli olarak toz ölçüm cihazları ile ölçülmelidir.

- Yeterli yangın önleme tedbirleri alınmalıdır:

. Örneğin asitli reçinelerle alkali maddeler birlikte karıştırılamazlar depolanamazlar yoksa yangına sebebiyet verilir. Deponi de çalışanlar yangın söndürmü uygulamaları yapıp, hazırlıklı olmayı öğrenmelidirler. Yeterli miktarda yangın söndürücü ve yanmayan örtüleme maddeleri hazır bulunmalıdır.

-Deponide mutlaka

. Terazi kantar

. Laboratuvar

. WC duş, oturma odası, giyim odası v.s bulunmalıdır.

. Garaj

. Tamir ve bakım evi

- Önemli alt ve üst yapı ihtiyaçları sağlanmalıdır. (Su, ceryan, telefon, telsiz, saniter hususlar sıhhı tesisat)

- Açık bulunduğu sürece işletmenin başında konunun uzmanı bulunmaktadır. Artık kabul ve bertaraf işlemleri yasalara kurallara uygun olsun.

 

- Bir kaza olması halinde ne yapılması gerektiği konusunda çalışanlar eğitilmelidir.

 

- Artıkların miktarları ve türü yazılı olarak kağıda geçer.

 

Artıkların deponiye kabülü bir plan çerçevesinde olur. Artıklar karışık teslim edilemez.Ayrı ayrı getirilmesi tehlikesiz bir şekilde bertaraf edilmesini sağlamaktadır.

Karışık artıklar kabul edilmeyebilir, geri çevrilir.

- Burada ancak tehlikesizce depolanabilecek artıklar depolanır. Bunun içinde getirilen özel artıkların ön işlem görmesi gerekir. Bu Ön işlem ÖKAİM'de olabileceği gibi, daha önceden de yaptırılmış olabilir.

- Ön işlem görmüşler de teslim eden araçlarla ÖKAİM'de taşıyan aktaran araçlar arasında bir aktarma istasyonunun yapısının bulunması gerekir. Önişlem görmesi gerekenler işlem tesisine boşaltılır. Ön işlemden sonra da ÖKAİM'in araçları ile

depolanacağı istifleneceği yere götürülür.

- ÖKAİM sahasına ancak işletmecinin müsaadesi ile girilir. Mesai saatlerinde açıktır. 2 m yüksekliğinde tel örgü ile çevrilmiştir ve 6 voltluk ceryan verilmiştir.

- Yolların genişliği sağlamlığı işletmeye gelecek olası araçlara göre hazırlanmalıdır.

- ÖKAİM'in işletilmesi sırasında can ve mal güvenliğine ekonomik olmasına özen gösterilmelidir. Ekonomik olsun diye can ve mal güvenliği çevre güvenliği kesinkes ihmal edilmemelidir.

 

Deponiye gelen özel artıklar mutlaka bir plan ve düzen içinde depolanmaktadır. Böylece depolanmış maddenin birbirleri ile reaksiyona girmesi ve patlaması engellenmiş olunur. Tüm artıklar kadastro kurallarına göre depolama yerinde

depolanmaktadır. Koordinat sistemi esas alınarak yerleştirilmesi ve depolanmasi halinde ilerde çıkartılması alınması gerektiğinde daha kolay olur.

Deponiye gelen özel artıkları gömme olayı, her türlü çevreden gelecek etkileri (Su baskını, şiddetli yağış v.s) göz önünde bulundurularak gerçekleştirilmelidir. İnşaatı kat (etaj) şeklinde olmalıdır. Katı artıklar dökülebilir.Fıçılar ise filtrelerle veya vinçlerle yerleştirilmelidir. Fıçılar batarya şeklinde yanyana istiflenmelidir. Ara boşlukları ise uygun maddelerle doldurulmalıdır ki deponideki stabilite gerçekleşsin ve araçların dolaşımı çatlaklara kaymalara göçmelere sebebiyet vermesin. Araları petrolle kirlenmiş toprak,alçı, kum, kireç, taşları konabilir. Köpük sünger lastik, kauçuk v.s. gibi sıkıştırılamaz olan artıklar 30 cm'lik tabakalar halinde yapılmalı ve örtülmelidir. Petrol ile kirlenmiş topraklar da aynı şekilde yayılmalıdır. Çamurlar ise saplanabilir sertlikte olmalıdır.