Avrupa da Katı Atıkların Geri Kazanılması : Biyoorganik Çöp ve Ambalaj Atıkları
Kuşadası'nda özellikle yaz aylarında çok miktarda ambalaj atıkları oluşmaktadır. Özellikle plajlarda metal kutu, PET şişe, PVC şişe ve cam şişelere, kağıt ve karton ambalajlara çok rastlanmaktadır. Bunun dışında küçük boy ayıklanması veya ayrı toplanması ve biriktirilmesi ekonomik olmayan ambalajlar da çok miktarda bulunmaktadır. İyi bir organizyon yapıldığı ve buna bağlı olarak atıklar hiç olmazsa "Yaş Çöp = Biyoorganikçöp" ve "Kuruçöp = Değerlendirilebilir Atıklar" olarak ayrı ayrı toplandığında, çöplüğe gidecek katı atık miktarı azalacak ve kullanma süresi ( ömrü ) artacaktır.
Biyoorganikçöpler özellikle yaz aylarında, bilhassa kavun, karpuz döneminde çok oluşmaktadır. Bunun ayrı toplanıp organik gübreye dönüştürülmesi gerekmektedir. Bahçe kökenli olan biyoorganikçöpler de az su içerdiğinden çok su içeren mutfak kökenlilerle çok iyi bir şekilde ideal su muhtevasına karıştırılabilir ve birlikte kompost-laştırılabilir. Böylece deponilerdeki sızıntı sularının kavun, karpuzdan kaynaklanan kirlilik yükleri azaltılmış olabilir. Kuru bahçe yaprak, dal ve dalcıkları bu suyu bağlar ve ayrışmanın gerçekleşmesine de bir ortam hazırlar. Diğer yandan da kendisi de çürümeye başlar.
Tehlikeli atıklar biyoorganikçöpler'e karıştırılmadıktan sonra, rahatlıkla elde edilen gübre her yerde kullanılabilir. Bu da toprakların veriminin artması ve su tutma özelliklerinin iyileşmesi demektir.
Kuşadası'nda yaz aylarında çok oluşan ambalaj atıklarının da değerlendirilmesi veya kaynağında oluşumunun azaştılması da diğer çok önemli bir husustur. Bunun içinde "Katı Atık Konsept = Katı Atık Program-Plan-Proje" yaklaşımı ile olayı bütünsel ele almak gerekir. Parçasal ele alınması sorunun tümü ile çözülmesine yetmez. Önce bir pilot proje ile batlanabilir sonra tüme gidilebilir:
Faz I : Bir Pilot Projenin Planlanması ve Organizasyonu
Faz II : Projenin Seçilmesi
Faz III: Problemin analizi ve önceliklerin sıralanması
Faz IV : Fikir ve görüt üretimi
Faz V : Konsept oluşturulması ve detaylandırılması
Faz VI : İletişimin kurulması ve ilgililere/piyasaya takdimi
Faz VII: Değerlendirilmesi ve fazların baştan itibaren yeniden ele alınması
ve yeniden planlanması.
Almaanyaa'da Katı Atık Bertarafı ve Eski Çöplüklerin Islahı İçin Yapılacak Yatırımların Tutarı
Yeni Federal Almanya Cumhuriyetlerinde Çevre Koruma İçin 2000 Yılına Kadar Yapılacak Yatırımlar
Yaklaşık : 211,4 milyar Mark, bunun dağılımı ise;
- Atıksu arıtımı % 59,2 : 125,15 milyar DM
- Katıatık bertarafı % 16,2 : 34,25 milyar DM
- Hava kirliliği ve kontrolu % 10,6 : 22,41 milyar DM
- İçme suyu temini % 8,0 : 16,91 milyar DM
- Eskiden gelen kirlilik
yüklerinin ıslahı % 5,0 : 10,57 milyar DM
- Ses ve gürültü kirlenmesinin
önlenmesi % 1,0 : 2,11 milyar DM
--------------------------------------------------------------
Avrupa'da Evsel Katı Aatıklar ve Ambaalaj Atıkları
Çizelge : Avrupa'da Ambalaj ve Evsel Katı Artıkların Geleceği
Almanya Hollanda Fransa
EEC Yönergesi Töpfer yasası Dual sistem Ambalaj 15/07/1975 sayılı Yasa
-------------- -------------------------- --------------- ----------------------
Etkime tarihi 1991, Aralık 20 Haziran 91 15 Temmuz 91 6 Haziran 91 Ocak, 1992
Kapsam Tüm ambalajlar Dışsatım hariç Dışsatım hariç Dışsatım hariç Tüm ambalajlar
tüm ambalajlar tüm ambalajlar Tüm ambalajlar
Atık toplama Paylaşılmış Endüstri/esnaf Endüstri/esnaf Paylaşılmış Belediye
sorumluluk sorumluluk
sorumluluğu (Endüstri,Esnaf, (endüstri,esnaf,
----------- Belediye) Belediye)
Ayrı toplana- kirleten öder Endüstri Endüstri Endüstri GIE yolu ile endüstri
prensibi
nın sermayesi
Zorunlu Hayır Evet Hayır mümkün Hayır
depozito
Yeniden Hayır (süt için minumum içermiyor ? Hayır
-------- % 17, geri kalan
doldurulabilir içecekler için % 72)
ambalajlar
(zorunlu olarak)
Geri kazanım Minumum % 60 1995 Temmuz'una 1995 Temmuz'una 1995 Aralığına 2000
kadar % 80 kadar % 80 kadar % 50 yılına
Hedefi kadar
------- % 75
Yakma Geri kazanım Hayır Hayır Evet Evet
----- kapsamında
Yer alıyor
Mali Yardım- Evet Hayır (Varlık vergisi) ? Evet
cılar
Kaynak 1977'ye dek ? ? 2000 yılına ?
1992 deki kadar kadar deponi
Azalması yok (Tonaj
-------- limiti)
Esnaf'a Hayır Evet Evet Eğer depozitoya ?
Zorlanıyorsa Evet
Sınıflama
Materyallerin 1977'ye ? ? 2000'e kadar 63
kadar eritilecek eritilecek
eliminasyonu
-------------
Son Toplama Paylaşılmış Endüstri Endüstri Kısmi paylaşım
----------- Sorumluluk ile endüstri
Prosesi (Endüstri,
------- Esnaf, Belediye)
Sorumluluğu
--------------------------------------------------------------------------------------
Çizelge: 1984 yılındaki duruma göre Avrupa'daki Ayıklama Tesisleri
Tesisin Yeri Yöntemi Yöntemin Çalışıyor Pilot Deneme Kapasite Türü
bulan firma tanımı insan tesis tesisi (t/h)
-----------------------------------------------------------------------------------------------
Neuss (D) Trienekeus - 60 KCM
Haerkem (NL) TN0-Esmi) - x 15 KMD
Wien (A) - - x 60 KMD
München (D) BKMI R-80-yöntem - - x - 5 KMD
Landskronal(S) - - 15 KMD
Högdalen(S) Flaket RRR-yöntemi - - x - 5 MD
Lövsta(S) Flakt RRR-yöntemi - x - - 12.5 MD
Wijster(NL) Flakt RRR-yöntemi x x - - 12.5 MD
Madrid(E) Enadimsa - x - - - 10 KMD
Touman Brie(F) Socen - x 15 KMD
Perugia(1) Soraincecchini - x 12 MDY
Rom(I) Soraincecchini - x 35 -
Orleans (F) BRGM Revalord yön. - - x - 2 KMD
Nancy(F) BRGM - - - -
Eastbourne(GB) Bühler - x 15
Herne(D) MVU Eco-Brig Yön. - - x - 5 MY
Hernetn(D) - - x 40 -
Newcastl (GB) Newell Dunford - x 30 MY
Westburg (GB) Blue Cirde Ind. x 20 MY
Laval (F) Sociele
d'Etudes et
d'Ingenieure
(Soceing) x 8
Doncaster(GB) Warren spring lab. x 10 MYD
Stevenage(GB) - - - - x 4 -
Birmingham Imperial IMI-yöntemi x 15 MY
Metal ind.
Stockholm(S) PLM-Telle Brini Recovery- - x 12 MY
Soria(E) Filipe Pineda-Lois - - x - MY
Pineda yöntem
Çizelge: Aynı toplama sistemlerinni uygulandığı yerler ve yöntemler (1984)
------------------------------------------------------------------------------------
Deneme Ayrı toplamanın Ayrı toplanan Evsel çöp Değerli madde
Bölgesi zamanı ve süresi değerli çöpler toplama sistemi toplama sistemi
------------------------------------------------------------------------------------
Ayrı toplama-taşıma prensibi
-------------------------------------------------------------------------------------------
Issum
(Llar-Kleve) 1.1.1982'de Kağıt, cam madde 240 litre Yeşil kontenyer(280 lt)
Ostrhauderfohn
(Lkr.Leer) 1981'den beri Kağıt, cam metal Plastik toCbuhar Yeşil kontenyer(240 lt)
Schalksmühle
(Makrischer Kreis) Kağıt, cam metal 240 lt Yeşil kontenyer(240 lt)
plastik, tekstil
Wiehl(ober-
bergischer Kreis)1984'den beri Kağıt, cam, metal,240 lt Yeşil konteryer(240 lt)
Alpen (Ldh.Wesel)1981'den beri Kağıt, cm, metal, 240 lt Yeşil kontenyer(240 lt)
plastik, tekstil
Sonsbeck(Lkr.Wesel) K,C,M,P,T 240 lt Yetil kontenjer (240)
Xanten (Lkr.Wesel) K,C,M,P,T 240 lt Yetil kontenyer 240 lt
Bauenfurt
(Lkr.Ravensburg) 03.82-12.82 K,C,M,P,T 240 lt Yetil kontenyer 240lt
Rheurdt
(Lkr.Kleve) 1.9.82'den beri K,C,M Plastik torbalar Yetil knotenyer 240 lt
Weeze
(Lkr.Kleve) 1.1.83'den beri K,C,M 240 lt Yetil knotenjer
Vorst
(Lkr.Viersen) 1.1.83 K,L,M 220 lt Yetil konteryer 220 lt
Sprackhavel
(Ennepe-Ruhrlr) - K,M,P,T 220 lt. Yetil kontenjer 220 lt
Berlin 15.8.80'den beri K,C 1100 lt 1100 lt
Darmstadlt
Ldk.Darm-Dieburg 23.12.80'den beri K Çetitli Kontenjer
Rheinga-
Taunuskrers Ağustos 1981'den beri K Çetitli Sistemsiz
Ostrhauderfehn Mayer 1982'den beri Plastik torbalar Plastik torbalar
, Langerhagen
(Ldk Hannover) KAsım 1982'den beri K,C Plastik torb Plastik torb.
Schalksmühle
(Markisher kreis 1977-1979 K 240 lt Plastik torba
Kontarz Eylül 1979- ,C 240 lt 240 lt
Mart 1980
Frankfurt 1981'den beri K,C 240 lt 240 lt
Lkr.Leer 1979'dan beri K Plastik torba sistemsiz entegre
---------------------------------------------------------------------------------------
Çizelge : Konya Büyükşehir Belediyesi (Meram, Karatay, Selçuklu İlçe Belediyeler )
Araç Kapasitesi
------------------------------------------------------------------------------------
Tonajı Hacmi m3 Adedi Sefer Toplam Çöp Açıklama
Araç tipi Sayısı Miktarı (ton)
------------------------------------------------------------------------------------
Ford 8 13 3 2 300 Kışın 100 ton çöp/gün
Leyland 8 13 26 2 260 Yazın 420 tonçöp/gün
Kargo 8 13 5 2 50 2000 adet kontenyer
1550 adet varil
50 NC 5 10 12 2 96 2000 adet köşeli sandık
------------------------------------------------------------------------------------
- Konya'da yılda 290.000 ton katı atık oluşmaktadır.
- 480 kg/N.yıl/1.31 kg/N.gün
- Toplam 500 adet itçi; Net ücret ortalama 1.200.000 TL./ay
- Depolama yeri uzaklığı 8 km. (Düzensiz Depolama)
Amrerika'da
Amerika Birleşik Devletlerinde her yıl 150 milyon evsel ve ticari çöp üretilmektedir. Bu çöpün bileşimi ise aşağıdaki gibidir.
Ağırlık %
Kağıt+karton 35.6
Yiyecek atıkları 8.9
Bahçe atıkları 20.1
Cam 8.4
Plastik 7.3
Metal 8.9
Odun 4.1
Lastik+deri 2.8
Tekstil 2.0
İnert 1.8
Diğer 0.1
100.0
--------------------------------------
Karşıyaka'da 450 bin kişinin ve esnafın oluşturduğu atıkla 28 adet sıkıştırmalı 21 adet açık kasa çöp kamyonları tarafından toplanmaktadır. Mevsimlere ve aylara göre değişerek günde 315-365 ton çöp toplanmaktadır. Bu da yaklaşık olarak kişi başına 0.81 kg çöp oluşuyor demektir. Tüm Karşıyaka'da 15.000 varil 718 kontenjör vardır. 900 m3 varil hacmi, 360 m3 de konteryör hacmi çöp toplamkak için hazır buunmaktadır. Birim hacim ağırlığı 0.4 kg/lt olsa her gün dolması halinde günde yaklaşık 510 ton çöp toplanıyor demektir. Gerçekte ortalama olarak iki günde bir toplanmaktadır.
Çizelge: Ayrı toplamadaki değerli madde miktarları
Madde Grubu %90 ayrı Yeşil Torba+ Depo kontenyer
toplanabilen kon, torba Federal Almanya
miktar sistemi
--------------------------------------------------
kg/N.yıl kg/N.yıl kg/N.yıl kg/N.yıl
---------------------------------------------------------------
İstiflenebilen 30 35-45 25 10 15
kullanılmış ka.
KAton 10
Kullanılmış cam 25 28 20 4 15
Kutular 9 7 -
Tekstil 5 - -
Plastik 13 5-8
Toplam 92 80-85 45 15-30
Bunun değer-
lendirilebilen
miktarı 65 45 15-30
---------------------------------------------------------------
Çizelge: Bazı ülkelerde çöpün bileşimi
İngiltere Hollanda Almanya İsveç
(Betts) (Esmil) (Pautz)
% % %
---------------------------------------------------------------
Biyoçöp 18 48.0 31.6 26
Kağıt+karton 33 22.5 24.0 40-45
Cam 10 14.5 8.0 5
Metal 10 3.0 5.6 5-6
Plastik 2 6.0 8.8 10
Tekstil 3 - - 3
Kül, curuf 19 6.0 13.1 7
v.diğerleri 5 8.9
----------------------------------------------------------------
Çizelge : Adana'da Çöpün İçindeki Madde Grupları (%ağırl.) 29.8.91
Seyhan Belediyesi Adana
Zengin Orta Fakir (genel)
----------------------------------------------------------------------------
Yiyecek atık 55 60 48 60
Kağıt, karton 21 15 11 16
Plastik 6 4 2 3
Metal 4 2 2 15
Cam 2 1 1 1
Tekstil 1 1 1 0.5
v.d 11 17 35 18
----------------------------------------------------------------------------
% 4 Plastik ve % 2.5 Metalin Dağılışı
----------------------------------------------------------------------------
Plastik % 4 Metal % 2.5
----------------------------------------------------------------------------
a Naylon 1.00 a Alu kutular 0.20
b PET 0.10 b Çelik kutular 0.70
c PVC 0.30 c Teneke 0.90
d PE 0.80 d v.d. 0.70
e v.d. 1.80
çizelge : Ankara'da Çöpün İçindeki Madde Grupları (% ağırlık) 28.8.1991
------------------------------------------------------------------------------------------
Kızılay Çankaya Ulus Mamak
------------------------------------------------------------------------------------------
Yiyecek ad. 45 50 40 37
Kağıt, karton 18 16 17 10
Plastik 4 4 3 2
Metal 2 3 1 1
Cam 2 2 1 1
Tekstil - - - -
v.d. 29 25 38 49
-------------------------------------------------------------------------------------------
% 35 Plastik ve % 2 Metalin Dağılışı
--------------------------------------------------------------------------------------------
Plastik % 3.5 Metal % 2
a Naylon 1.50 a Alu kutular 0.20
b PET 0.10 b Çelik kutular 0.70
c PVC 0.40 c Teneke 0.90
d PE 0.80 d v.d. 0.20
e v.d. 0.70
Çizelge : İstanbul'da Çöpün İçindeki Madde Grupları (% ağırlık (25-27.1991)
------------------------------------------------------------------------------------------------
Kadıköy Fatih Taksim Beyoğlu
------------------------------------------------------------------------------------------------
Yiyecek atık. 55 50 60 57
Kağıt, karton 9 8 15 17
Plastik 3 3 4 4
Metal 2 2 2 2
Cam 2 1 2 3
Tekstil 1 1 1 1
v.d. 28 34 16 6
------------------------------------------------------------------------------------------------
- % 35 Plastiğin ve % 2 metalin bileşenleri
Plastik % 3.5 Metal % 2
----------------------------------------------------------------------------------
a Naylon 1.0 a Alu. Kutular 0.25
b PET 0.5 b Çelik kutular 0.50
c PVC 0.6 c Teneke 1.00
d PE 0.9 d v.d. 0.25
e v.d. 0.5
------------------------------------------------------------------------------------
Çizelge : Mersin'deki Çöpün İçindeki Madde Grupları (% ağırlık) 30.8.1991
-------------------------------------------------------------------------------------
Mersin Mersin
Zengin Orta Fakir (genel)
-------------------------------------------------------------------------------------
Yiyecek atık. 52 58 40 57
Kağıt, karton 16 12 8 14
Plastik 5 4 2 4
Metal 3 2 1 2
Cam 3 2 1 1.5
Tekstil 1 1 1 0.5
v.d. 20 21 42 21.0
---------------------------------------------------------------------------------------
% 4 Plastik ve % 2 Metalin dağılışı
-----------------------------------------------------------------------------------
Plastik % 4 Metal % 2
-----------------------------------------------------------------------------------
a Naylon 1.10 a Alu kutular 0.20
b PET 0.30 b Çelik kutular 0.40
c PVC 0.90 c Teneke 0.90
d PE 1.00 d v.d. 0.50
e v.d. 0.70
Çizelge : Silfke'deki Çöpün İçindeki Madde Grupları (% ağırl.) 31.8.1991
-------------------------------------------------------------------------------------------
Silifke Silifke
Turistik Kent içi (genel)
(I) (II)
---------------------------------------------------------------------------------------------
Yiyecek atık 58 48 55
Kağıt, karton 23 15 17
Plastik 9 2 2
Metal 4 2 2
Cam 4 1 1
Tekstil 1 0.5 0.5
v.d. 1 31.5 22.5
---------------------------------------------------------------------------------------------
% 9 ve 2 plastik ve % Metalin dağılışı
--------------------------------------------------------------------------------------
Plastik % 4, 9 ve 2 Metal % 3.5, 4 ve 2
--------------------------------------------------------------------------------------
a Naylon 2.0 1.0 a Alu kutular 1.5 0.25
b PET 1.0 0.4 b Çelik kutular 2.0 0.25
c PVC 2.0 0.4 c Teneke 0.5 0.70
d PE d v.d - 0.40
e v.d 1.0 -
---------------------------------------------------------------------------------------