İzmir Metropol'ünde her türlü arıtma çamurlarının biriktitrlmesi, toplanması, taşınması ve bertarafı aslında büyük bir sorundur. Bu nedenle katı atıkların bir kısmı olarak işlenen arıtma çamurlarının çağdaş uygulamasına ve teknolojisine burada yer verilecektir. Fosseptiklerden oluşan atıksular ve çamurlar da, bunların toplanması ve taşınması da izmir sahil yerleşimlerde çok büyük bir önem arzetmektedir.

Türkiye topraklarındaki organik madde eksikliği nedeni oluşan çamurlar ya doğrudan ya da kompostlaştırma yolu ile dolaylı olarak tarım ve orman arazilerinde kullanılabilir: Ancak içinde tehlikeli,toksik zararlı maddelerin bulunmaması ilk koşuldur. Kullanma şansını arttırmak içinde:

. Koku yapan maddeleri en aza indirmek

. Çamur katı madde miktarını azaltmak

. Su bırakma özelliğini iyileştirmek

. Hastalık yapıcıları en aza indirmek gibi hedeflere ulaşmak gerekir.

Tarımda sıvı veya suyu alınmış şekilde kullanılması düşünülüyorsa, çamurun tamamen stabilize edilmesi gerekmektedir. Eğer hijyenleştirilmiş ise kısmen stabilize edilmesi veya hiç edilmeden de araziye verilmesi mümkündür.

Arıtma çamurunun stabilize etmek olayı ya biyolojik ( aerob, anaerob) fiziksel ve/veya kimyasal, özellikle de termik yöntemlerle olmaktadır. Yöntem tekniğinin detayları burada verilmiyecektir. Ayrıca ele alınacaktır.

------------------------------------------------------------

Biyolojik olarak Aerob ve Anaerob Aerob, sıvı

stabilizasyon anaerob

yöntemleri

-------------------------------------------------------------

Stabilizasyon KM'in YK Sirke asidi Yağ asidi BOİ5/KOİ

parametreleri (%) miktarı(mg/lt) miktarı(mg/lt) oranı

-------------------------------------------------------------

Stabilizasyon

derecesi

-------------------------------------------------------------

Stabilize olma- % 90 1800-3600 1000 0.25

mış ham çamur

-------------------------------------------------------------

Kısmen stabilize % 50-60 1000-2500 - 0.25-0.18

olmuţ çamur

------------------------------------------------------------

Koţullu stabilize % 45-55 100-1000 300-1000 0.18-0.15

olmuţ çamur

------------------------------------------------------------

Tam stabilize % 45 100 300 0.15

olmuţ çamur

-------------------------------------------------------------

Çamurların bertarafı ve değerlendirilmesi kavramı içine kanalizasyona bağlantısı olmayan yörelerin fosseptiklerinde oluşan çamurların giderilmesi de girmelidir. Zira ülkemizde yeterince kanalizasyon altyapısı yoktur. Bu gün Batı Almanya'da toplam nüfusun % 15'inin atıksuları fosseptiklerde toplanmaktadır. Bu şekilde atıksu arıtılması ile de kirliliğin ancak % 35'i (BOİ5-giderimi) giderilmektedir.

Özellikle son on yılda yapılan araştırmalar sonunda organik tehlikeli maddelerin büyük bir potansiyel oluşturduğu anlaşılmıştır. PAH ve PCB'ler çevresel toksik maddeler açısından büyük önem arzedenidir.

------------------------------------------------------------

Parametreler Boyutu Ortalama Salınım ATV'a göre

değeri aralığı

-------------------------------------------------------------

Katı madde g/m3 14-000 200-75.000 15000

------------------------------------------------------------

Yanma kaybı % 72 50- 80 70

------------------------------------------------------------

Çökebilir

katı madde l/m3 260 0- 1000 250

-------------------------------------------------------------

BOİ5 g/m3 41700 700-25.000 5000

BOI5 filtre g/m3 1140 100- 4.300

-------------------------------------------------------------

KOİ g02/m3 15300 1300-65.000 15000

KOİ filtre g02/m3 3100 400-28.000

-------------------------------------------------------------

N toplam g/m3 535 150- 1.400 550

NH4-N g/m3 280 100- 550 300

-------------------------------------------------------------

P toplam g/m3 150 25- 400 150

-------------------------------------------------------------

Organik asitikg/m3 735 60- 2.300 750

-------------------------------------------------------------

H2S g/m3 45 2- 250 -

-------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

Bu organik zararlı maddelerin (PAH ve PCB) alınışı ve metabolizması bitki türüne özgü olarak değişmektedir. Örneğin tahıl bitkileri çok az miktarda organik zararlı maddeleri almakta ve besin olarak kullanılan kısmında depolamatadır.

Ancak uzmanlar sebze tarlalarına bu tür çamurların verilmesi halinde sakınca görmektedirler.

Çamurlar araziye her zaman, yılın her ayında verilemez. Toprak yapısına ve ekilen kültür bitkisi türüne göre verilmesi yasaklanan dönemler vardır. Ayrıca iklimsel

koşullarda tarlaya çamur vermeyi engelleyebilir. Özellikle hijyenik açıdan sakıncasız hale getirilmemiş arıtma çamurları arazide kültür bitkisi olmadığı zaman verilir.

-------------------------------------------------------------

KM'deki sınır konsantrasyonu (mg/kg KM)

Çamur'da Toprak'da

---------------------------------------------------

Parametre AT-sınır Federal Türkiye- AT-sınır Federal Türkiye

değerleri Almanya sınır d.değerleri Almanya sınır d

sınır d. sınır d.

-------------------------------------------------------------

Kurţun 750-1200 1200 50-300 100

Kadmiyum 20- 40 20 1-3 3

Krom sınır kon. 1200 sınır he- 100

madı nüz konmadı

Civa 16-2,5 25 1-1,5 2

Çinko 2500-400 3000 150-300 300

Nikel 300-400 200 30-75 50

-------------------------------------------------------------

Arıtma çamurlarındaki zararlı maddeler

-------------------------------------------------------------

Bileţikler Konsantrasyonu (ppm)

-------------------------------------------------------------

PAH (Poliaromatik

hidrokarbonlar) 0.08 - 16

PCB (Poliklor bifemil) 0.004 - 765

Lindan 0.01 - 0.93

Dieldrin 0.01 - 2.20

DDE 0.01 - 0.40

Organo-fosfar

bileţikler 0.75 - 6.00

Pentabromtoluol 8.00 - 180

--------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------

Temel Yöntem Çamurun İşlem Koşulları

işlem yapısı

-------------------------------------------------------------

aerob-termofil Sıvı iki kademeli yöntem:

stabilizasyon a) 55oC, pH=8, t=48 h

b) 60oC, pH 8, t=24 h

----------------------------------------------------

Kompostlaştırma katı Toplam süre en azından 3-4

-Yığında haftadan fazla olmalı,1

hafta sıcaklığı 65oC

Biyolo- ----------------------------------------------------

lojik -Bioreaktörde katı Toplam süre en az 2 hafta

2 gün sıcaklığı 65-70 oC

-----------------------------------------------------

Anaerobtermofil Sıvı en az 2 li sıcaklık etkisi

-----------------------------------------------------

Aerob termofil aerob termofil kademede

ve anaerob mezofil en az t = 24 h, T = 55oC

stabilizasyon Sıvı 1 saat 55-60oC

kombinasyonu

-------------------------------------------------------------

Kimyasal Kireç ilavesi pastöz pH 12,5, T= 55-70oC

-CaO Katı t= bir kaç saat

------------------------------------------------------------

pastörizasyon T=60-70oC

t=1/2 h

----------------------------------------------------

Fiziksel Işınlama Sıvı/ Sıvı çamur 500 krad

----------------------------------------------------

Termik kurutma Sıvı/ 100oC

kurutma katı

-------------------------------------------------------------

Atıksu arıtma tesislerinde sürekli oluşan arıtma çamurları bazı dönemlerde araziye verilemediğine göre, bu çamurların belirli süre için depolanması zorunluluğu ortaya çıkmaktadır (3-5 ay).

Suyu alınmış çamurların veya yakılmış çamur külünün depolanması genelde bir sorun değildir. Ancak suyu alınmış çamurların depolanmasında deponilerde zemin mekaniği

Arıtma çamurunun yakılarak bertarafı hiç de kolay bir olay değildir. Zira su içeriği belirli bir seviyeye getirildikten sonra, % 70 SM , % 3O KM, bile yakılması halinde oluşan emisyonların zararsız hale getirilmesi masrafları oldukça artırmaktadır.

Atıksu arıtma tesislerinden oluşan arıtma çamurları gelişi güzel atılamaz veya depolanamazlar. Bunların özellikleri belirlendikten sonra işleme tabi tutulmalı, ya özel atık depolama yerlerinde ya da evsel çöplerin depolandığı yerlerde depolanmalıdır. Ancak deponi stabilitesi ve tekniği açısından da depolama gelişi güzel yapılmamalıdır.

Atıksu teknolojisinin en önemli sorunlarından biri, arıtma tesisi en modern tesis bile olsa, arıtmadan sonra ortada kalan ve bertarafı bir sorun olan atıksu arıtma çamurlarının düzenli ve sağlıklı bir şekilde bertarafı sorunudur.

- Çamur aerob veya anaerob stabilize edilebilir,

- Suyu yapay veya doğal olarak çıkarttırılabilir,

(Çamur kurutma yatakları, çamur lagünleri, çamur yerleri,

Vakum filtreleri, filtrepresler, bandfiltre presler, santrifujlar),

- Kurutma ( sıcak hava kurutması ),

- Yakma ( akışkan yataklı fırınlar, katlı fırınlar, döner fırınlar, alev odası fırınları, çöple birlikte yakma),

- Termik şartlandırma yöntemi,

- Diğer yöntemler ( çöple kompostlaştırma, biyolojik olarak çamur çürütme, yaşyakma v.d. ),

Çamurun görebileceği en önemli işlem içindeki fazla suyun uzaklaştırılması işlemidir. Çamur işlem ve bertaraf yöntemlerinin her değişen koşullarda ve durumlarda maaliyetinin analizi yapılmalıdır. Yatırım ve işletme masrafları, tesisilerin büyüklüğüne ve küçüklüğüne göre ortaya konmalıdır.

---------------------------------------------------------------------------------

KM mik. OM mik KM mik. SM mik. Çamur miktarı

g/N.G % YK % % l/N.G

( a . 100 )

KM=Kuru madde; OM=Organik madde --- ----

SM=Su miktarı; YK=Yanma kaybı c 1000

N=Nufus ; G=Gün Ortalama

---------------------------------------------------------------------------------A.) Taze çamur

ön çökeltim hav.

1. mekanik tes.

2. damlatmalı

filtre son çök.

3. aktifçamur

son çök. fazla

çamur

çürük çamuru

2. ... + DF çam.

3. .. + AÇ fazl.

DF=Damlatmalı filtre ; AÇ=Aktif çamur

---------------------------------------------------------------------------------

Arıtma tesislerinde oluşan arıtma çamurlarının büyük çoğunluğu deponilere dökülerek bertaraf edilmektedir. Ancak bu dökme olayı gelişi güzel olamaz, belirli bir esasa göre inşaa edilmesi gerekir.

Arıtma çamurlarının içindeki olası sakıncalı maddelerden dolayı değerlendirilmesi mümkün olamayabilir. Bu durumda çözüm deponilere dökülmesidir. Yakılması ise çok pahalıya mal olabilir. Yakma ekonomik olsa bile sonuçda depolanması gereken yanma kalıntısı olacaktır.

- Çöp ve katı atıkjlarla birlikte depolanması

- Suyu alınmış, kururtulmuş çamurun tek başına depolanması

Veya bu iki yöntem kombine edilebilir çöp deponilerinde mono köşeler oluşturulur, buraya sadece arıtma çamurları depolanabilir. Diğer bir çözüm de bir depolama yerine çöp ve çamur için ayrı ayrı yerler ayrılabilir. Böylece mevcut altyapı her ikisi için de kullanılır ve yer v.d. masraflardan tasarruf sağlanır.

- Zemin sızdırmazlığı

- Sızıntı suların toplanması ve arıtılması

- Oluşan gazların toplanması, değerlendirilmesi veya zararsızlaştırılması

- Çağdaş teknolojik işletme prensipleri ve teknikleri

- Yüzey sızdırmazlığı

- İşletmede kendi kendine emisyon kontrollerinin yapılması

- Deponinin iţlevi bittikten sonra da uzun zaman süresi içinde kontrolü

- Önleyici ve koruyucu tüm önlemlerin alınması

Bunlar yapılmazsa, daha yapmak zorunda kalacağımız iyileştirme masrafları çok daha pahalı olacaktır.

Çamurun güvenilir bir şekilde depolanması için aşağıdaki koşulları yerine getirmesi lazımdır:

- Yeterli taşıma yeteneği

- Yeterli derecede suyunun alınmış olması

- Kompaktorun sıkıştırma verimi olumsuz etkilenmemeli

- Tesiste çalışanlar için hijyenik sakıncalar ve zararlar bulunmamalıdır

- Araçlar ve yollar çamurlar nedeni ile ilave bir kirlilik yüküne maruz kalmamalıdır

- Depolanacak çamurun su içeriği de %65 ' den fazla olmamalıdır

- Kenar kayma stabilitesi = veya > 20 kN/m2 olmalıdır

- Çamurların çoğunda bu değer kireç veya diğer katkı maddelerinin ilavesi ile mümkün olmaktadır. Bu da deponi hacmi ihtiyacını artırmaktadır.

- yığın ve noktasal şekilde

- çöp çamur karışımı şeklinde

Yığın veya noktasal şekilde depolama yapılırken işletme çalışması iki düzeyde olmaktadır:

. çamur işletme sırasındaki en alt tabakaya dökülür ve çöp deponisinin ilerleme doğrultusuna paralel bir şekilde yığınlar oluşturulur. Yığınlar arasındaki mesafe de kompaktörlerin çöpleri sıkıştırabilmeleri için yeterli manavra yeteneğine sahip olabilsinler.

. üst düzeyden de çöpün inşaasına başlanır, ince tabakalar halinde kompaktör tarafından yığınlar arası da çöplerle doldurulur ve sıkıştırılır, ara hacim yığının boğazına kadar dolmuşsa, o zaman çöpler arıtma çamurunun üzerine yayılır.

Yığınların üzerine 0.5 m kalınlığında çöpler yayıldıktan sonra, kompaktör de rahatlıkla üzerinde hareket edebilir.

Bu durumda sadece tek işletme düzeyinde çalışmak yeterlidir. Yalnız burada işletme sırasında, skıştırma anında çamurun yüzeye çıkması durumunda araçların tekerlekleri kirlenebilir, yapışkan , kaygan olabilir. Bu da yolların kirlenmesine neden olmaktadır. Fazla çamur konulması halinde deponi sağlamlığı da bozulabilir, bu nedenle de eğer çamur oranı % 10'u geçmiyorsa bu yönteme başvurulmalıdır.

Ayrıca özel önişlem tesislerinde arıtma çamuru ve çöp iyice karıştırılıp, hazırlandıktan sonra depolanırsa deponi yerinin ömrü uzatılabilir. Diğer iyi bir uygulama şekli ise deponi içinde çamurları kazetler şeklinde yerleştirmektir.

Çamur depolanan köşelerde stabiliteyi sağlamak için seddeler oluşturmak gerekir, bunlar da deponinin ömrünü oldukca kısaltır.

Arıtma çamurlarının depolanmasında da ana hedef uzun vadede çamurun çevreye olabilecek olumsuz etkilerini kontrol altına almaktır.

Tarım kesimi çamur konusunda çok daha sıkı davrandığı ve titizlendiği için, depolanması gereken çamur oranı da artmaktadır. Yakılan çamurların külleri de nihai işlem olarak depolanmak zorundadır.

Çamurlar ya tek başlarına , ya da karışık olarak sulu veya kuru şekilde depolanmaktadırlar. Fazla sulu olanların önce sularının alınması gerekmektedir:

- Sulu çamurlar ya doğrudan çamur kurutma göletlerine ya da çamur kurutma ve depolama lagünlerine gönderilmektedir. Depolama lagünlerindem istenen kiriterler düzenli deponilerden istenenlerin aynısıdır.

- Arıtma çamuru ile çöp birlikte depolanırken Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin Teknik İartnamesine uyarak depolanması gerekmektedir. Bu durumda su içeriği % 65 den fazla olmamalıdır.

Ancak birlikte depolamanın da bazı sakıncaları vardır:

- Çamur ve kül gibi atıklar deponi kütlesi içindeki proseslere tam olarak maruz kalacaklardır,

- Çamurlar su ve gaz bilançosunu olumsuz etkileyeceklerdir,

Monodeponilerde mutlaka kombine sızdırmazlık tabakasının oluşturulması gerekmektedir. Sızıntı sular derlenip arıtılmalıdır. Biten kısımlar veya tamamı bittikten sonra iyi bir sızdırmazlığı sağlanmalı ve örtülenip yeşillendi-rilmelidir.

Monodeponilerde yapılan bu su kontrolü önlemleri yetmemekte, ayrıca deponide oluşan , oluşabilecek olan gazların da zararsızlaştırılması gerekmektedir. Tüm güvence altına alma altyapılarına rağmen , olası kaçak zararlara karşı da kontrol mekanizmasının işletilmesi gerekmektedir. Sızıntısu, gaz, deponinin mevcut durumu ve diğer emisyonlar açısından kontrollerin mutlaka sürekli olarak yapılması gerekmektedir.

Çamur ve kül monodeponilerinden beklenebilecek emisyonlar :

- Sızıntısu miktarı

. çamur kütlesinin % 5'i nötralizasyon ve çürüme suyu

. sızan ve deponan su ( depolama sırasında deponi kütlesine, çatlaklardan giren ve biriken su )

Başlangıçta % 60 olan su içeriği, % 40 - 35 'lere kadar daha sonra düşebilir, azalabilir. Bu durumda monodeponide oluşan birimalan debisi İekil 'de görüldüğü gibi seyiretmektedir.

Sızıntısuyun KOİ değeri 12.000 - 65.000 mg/l arasında değişmek-tedir.

Parametreler Boyutu Değerleri

----------------------------------------------------------------

Koku --- çok ţiddetli

pH-değeri ---- 6.6 - 8.9

Elektriksel iletkenlik uS cm^-1 13.000 - 34.000

Buharlaşma kalıtısı mg/l 475 - 35.000

Yanma kalıntısı mg/l 80 - 16.600

Toplam sertlik ^od 1,5 - 585

KOİ mg/l 12.000 - 65.000

Amonyum mg/l 2.800 - 7.000

Klorür mg/l 360 - 4.400

Sulfat mg/l 5 - 3.600

Nitrat mg/l 0.10 - 183

Nitrit mg/l 1

Siyanür mg/l 0.02

Sülfür, hidrojensülfür mg/l 2 - 26

KMnO₄- tüketimi mg/l 1.100 - 13.600

bilen fenoller mg/l 7 - 95

TTC- testi Engelleme etkisi yok

TOC mg/l 3.400 - 21.000

Sirke asiti mg/l 2.000 - 13.000

-----------------------------------------------------------------

Curuf Monodeponilerinden de çözünüp, yıkanabilecek madde miktarları 4 - 12 g/kg KM' dedir. Tablo 7 ' de yıkanabilen maddelerin değerleri verilmiştir.

Depolanan Kurţun Çinko Kadmiyum Nikel Florür

Materyal mg/kg KM mg/kg KM mg/kg KM mg/kg KM mg/kg KM

İİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİ

Curuf 0.9 0.2 0.32 0.2 1.1

Curuf-Uçucukül 1.1 0.8 0.02 0.04 1.6

Curuf-uçucukül iz 0.05 0.05 0.2 2.9

İİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİ

KM= Kuru madde veya katı madde

Çamur kurutma yatakları, çamur lagünleri, çamur barajları v.b. kullanılır.

- 30-40 cm sızdırmazlık için kil minerali ile zemin kaplanır ve sıkıştırılır.

- Ortaya doğru şevlendirilir ve akan suyu toplayıp uzaklaştıracak drenaj borusu döşenir. Eğim 1:20 olabilir.

- Kuru çamurlar alınırken ince malzemelerden de birlikte sürüklenme olacağından, ince malzemenin zaman zaman takviye edilmesi gerekmektedir.

Kurutmak için yatağa verilen çamur % 5 katı madde içerdiğine göre, katı madde yükünü bulunuz ?

% KM -----> 5 -------> 1 m³ çamurda ise 50 kg KM ;

Çamur göletleri veya lagünleri toplam hacmi 260 000 m³ 'e kadar seçilebilmektedir. Bu durumda;

Suyu alınmış arıtma çamurları : 2800 ile 4200 kj/kg arasındadır, ortalama değer ise yaklaşık 3400 kj/kg'dır.

Izgara artıkları, çöpleri: 4200 ile 6100 kj/kg arasındadır, ortalama değer ise yaklaşık 5050 kj/kg'dır.

Kumtutucu atıkları: 450 ile 900 kj/kg arasındadır, ortalama değer ise yaklaşık 700 kj/kg'dır.

Kati madde capi Partikel adi Cökme süresi

(1 m icin)

----------------------------------------------------------------

10 mm Cakil 1 Saniye

1 mm Kum 10 Saniye

0,1 mm Ince kum 2 Dakika

0,01 mm Kil 2 Saat

----------------------------------------------------------------

Tanelerdeki yüzey/hacim orani da cok önemlidir:

İİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİİ

Tanecigin boyu Yüzeyi Hacimi Yüzey/Hacim orani

--------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------

1 6 1 6

10^-3 6*10³ 1 6000

---------------------------------------------------------------

Akarsuyun içindeki katı maddelerin çökmesini etkileyen mekanizmayı ve yasalarını aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür:

* Elektrostatik karsilikli etkilesmeler ,

* Van-der-Waalls kuvvetleri ve Coulomb kuvvetleri

* Stabil kolloid suspanseleri

* Yumaklasma

* Tasinma

* Stabilizasyon

* Sogurma

* Organik ve inorganik tehlikeli maddeler

* ve katı maddelerin fraksiyonu:

Fraksiyon Dane boyutu

---------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------

Büyükşehir Yönetimi ayrı toplamayı tanıtmak ve halkı bu yolda ikna etmek için tüm gönüllü ve resmi kuruluslarin yardimi ile örgün ve yaygin bir egitimi baslatmalı ve uygulamalıdır. Brosürler, el ilanlari, duvar ilanlari, yapistirmalar, konferanslar, birebir konusmalar v.b. faaliyetler organize edilmelidir.

Kentin cesitli yerlerine mavi kagit kontenyerleri yerlestirilmelidir. Buraya atilacak olan atiklari tanimlanır:

Gazete; Dergi ; Katalog; Kitap; Defter; Karton; Ambalaj kagidi, Mukavva, kirlenmemis ve kaplanmamis tüm diger kagitlar. (Cünkü yagli veya kirli kagitlar recycling kagitlarinda lekelerin olusmasina neden oluyor. Bu yaglar aritilamadigi icin lekeler olusuyor.)

Sanayii cami ve yeni cam üretiminde eski cam atiklarinin payi cok yüksektir.

Büyükşehir İzmir Kati Atiklar Yönetimi Dairesinin Elemanları da doğrudan halka bu konuda telkinler yapılmalıdır:

Kontenyerlerden kaynaklanan gürültüye de neden olmamak icin bosaltma günleri ve saatlerinin pazertesiden cumartesiye kadar 7 ile 19 arasinda olmasina dikkat edilmelidir.

Eski elbiseler , tekstil ve ayakkabilar icin kaplar hazır bulundurulmaktadır. Cocuk Esirgeme Kurumu, Kizilay v.b. kurumlar kanali ile ayrica toplamak ve degerlendirmek mümkün olmaktadır.

Ambalajsiz, zorunlu ambalajli ve cokkere kullanimli ambalajlarda alis veris yapmayi iyi bir cevre icin tercih edilmelidir.

Evlerde ve is yerlerinde olusan biyoorganik atiklar, ki bunlar mutfak ve bahce kaynakli olabilirler , kiyilmis ve parcalanmi agac ve dallari, az miktarda da yemek artiklari. Mümkünse bahcenizde degilse de biyocöp varillerinde ya ayri toplanmali ya da kompostlastirilmalidir.

Toprak islah edicisi ve özellik iyilestiricisi olarak kullanilmalidir.

Eski, günü gecmis ilaclar; evde kullanilan kimyasal maddeler; boyalar; civa iceren atiklar (florosens lambasi), kuru piller, tarimsal mücaadele ilaclari, gübre ve bitki koruma ilaclari, spray kutulari....

Bu tür zararli maddeler hicbir diger cöp bidonlarina atilmamalidir.

Zararli maddeler Geri Kazanma Merkezlerinde (Recycling Center) öngörülen yerlere ve kaplara birakilabilmelidir.

Geri Kazanma Merkezlerine (Recycling Center) her türlü degerlendirilebilir atiklar getirilebilmeli ve her biri icin ayrilmis kaplara bu atiklar atilabilmelidir.

Cöp ve kati atiklar yukarda öngörülen ayri toplama sistemine göre ayrildiktan ve toplandiktan ve hatta her türlü isleme tabii tutulduktan sonra, geriye bakiye cöp kalmaktadir. Bunlarin da zararsiz bir sekilde bertarafi gerekmektedir.

Aslında İzmir de'de "Geri Kazanma Daha Sonra Düşünülmeli" ve atık oluşmasına kaynağında yoğun dikkat gösterilmelidir. Atıklar oluştuktan sonra da bunları geri toplamak ve değerlendirmeye çalışmak da yoğun bir külfet getirmektedir. Geri kazanmak için toplanan bu değerli maddeler dağlar oluşturmakta geçici deponilerde uzun süre bekletilmektedir. Bu konuda bunları değerlendirecek teknolojilerin geliştirilmesine de çalışılmaktadır.

Köhlhoff, D. (1991) : " Langzeitverhalten von Klaerschlamm im Deponien." Korrespondenz Abwasser, 38. Jahrg. , H. 6, S. 763-768

ATV/VKS (1989) : "Klaerschlammeinbau in Deponien - Gemeinsame Ablagerung von Klaerschlamm und Siedlungsabfaellen." Arbeitsblatt A 301.

ATV/VKS (1991) : " Monodeponie von Klaerscklamm" Arbeitsbericht, Kooespondenz Abwasser, 38. Jahrg. H.2, S. 285-290

LAGA (1979) :" Die geordnete Ablagerung von Abfaellen (Deponie-Merkblatt) Stand 1. Sept.

Köhlhoff, D. (1991) :" Klaerschlammeinbau in Deponien " Entsor-gungspraxis, H.11 , S. 714-718

1) Thome-Kozmiensky,K.J.u.a (1987): Recycling von Klärschlamm 1.2.EF.Verlag. Berlin

2) Thome-Kozmiensky K.J.(1987): "Behandlung von Sonderabfällen 1" EF-Verlag.Berlin

3) Dizer,H.et al (1986) :"Untersuchung zur Entseuchung von Klärschlamm durch aerob-thermophile Behandlung" Korrespondenz Abwasser. H.8, S.703-709.

1. Sulzer A.G., 1976: Umweltfreundliche Klarschlamm-Hygienisierung mit Gammastrahlen. Winterthur. Scweiz.

2. Trinkwasserverordnunng, 1975 : (TV) Bundesgesetzblatt. Teil 1, Angale 2. BRD.

Rytlewski, Gabriele ; Dr. (1994) : Gift-Depots im Sediment. DF Sonderdienst angewandte Wissenschaft, Nr. 2/94 A, Bonn.