Türkçe metni rahat izleyebilmeniz için, "browser" ınızın "document encoding" ini "Turkish" olarak değiştirdiniz mi ? ...
Izgara - Kum Tutucu Arasındaki Geçiş Yapısı...
Izgara ve kum tutucu arasında hidrolik açıdan oldukça önem taşıyan bir yapı mevcuttur. Bu yapıda oluşacak hidrolik
özelliklerin saptanması ve diğer büyüklüklerin bulunması hem menba tarafındaki ızgara, hem de mansap tarafındaki kum
tutucuda oluşan akım koşullarının kontrol altında tutulabilmesine olanak tanıyacaktır. Hidrolik esaslar bakımından
bu yapıda, " tedrici yavaşlayan - üniform olmayan " akım koşulları oluşacağından, yapının tasarımı bir takım farklılıklar
içerir. Izgarada minimum debide bile 0.40 - 0.50 m / sn'den daha büyük olan yatay akım hızı kum tutucuya giriş bölgesinde
0.30 m / sn'ye azalmaktadır.
Su yüzeyi eğimi kanal taban eğiminden farklı ve kanal taban eğimi ise gerekli akım koşullarını sağlamak üzere belirli
sınırlar içerisinde normalden daha eğimlidir. Bu nedenlerden dolayı, hidrolik tasarım esasları bakımından izlenecek yol
üniform olmayan akım koşullarını içerir ve mansaptan menbaya doğru bir tasarım sürecini öngörür. Geçiş yapısındaki
hidrolik olgu aşağıdaki şekilde verilmiştir.
Açık kanallar için " Manning " denklemi aşağıdaki gibidir ;
V O = ( 1 / n ) ( R ) 2 / 3 ( J E ) 1 / 2
Burada ; V O : ortalama yatay akım hızı ( m / sn ), R : hidrolik yarıçap ( m ), n : " Manning " pürüzlülük
katsayısı ve J E : enerji çizgisi eğimi.
Enerji çizgisi eğimi aşağıdaki eşitlik ile verilmektedir ;
J E = ( h K ) / ( L G )
Burada ; h K : geçiş yapısında oluşan yük kaybı ( m ) ve L G : geçiş yapısı uzunluğu ( m ).
Yukarıdaki iki denklem birleştirilecek olursa ve ayrıca süreklilik denklemi gereği aşağıdaki eşitlik yazılabilir ;
h K = [ ( Q ) 2 ( n ) 2 ( L G ) ] /
[ ( A ) 2 ( R ) 4 / 3 ]
Burada ; A : ıslak enkesit alanı ( m 2 ).
Islak enkesit alanının ve hidrolik yarıçapın değerleri olarak 1 ve 2 numaralı kesitlerdeki büyüklüklerin ortalama
değerleri alınırsa, aşağıdaki eşitlikler yazılabilir ;
R O = ( R 1 + R 2 ) / 2
A O = ( A 1 + A 2 ) / 2
1 ve 2 nımaralı kesitler arasında " Bernoulli " denklemi uygulanacak olursa, aşağıdaki eşitlik elde edilebilir ;
( V 2 2 / 2 g ) + h 2 + DELTA z = ( V 1 2 / 2 g ) +
h 1 + h K
Burada ; V 1 ve V 2 : sırası ile, 1 ve 2 nolu kesitlerdeki yatay akım hızları ( m / sn ),
h 1 ve h 2 : sırası ile, 1 ve 2 nolu kesitlerdeki su yükseklikleri ( m ) ve DELTA z : eşik
yüksekliği ( m ).
Yukarıdaki şekilden görüleceği üzere, 1 ve 2 nolu kesitlerdeki su yüzeyleri arasındaki fark, ( DELTA h ) aşağıdaki denklem
ile ifade edilebilir ;
DELTA h = h 1 - h 2 - DELTA z
Yukarıdaki ilk iki denklem birleştirilecek olursa aşağıdaki eşitlik elde edilir ;
DELTA h = ( V 2 2 / 2 g ) - ( V 1 2 / 2 g ) - h K
Hesap esası bir iterasyon gerektirmekte ve DELTA h parametresinin kabul edilen ve hesaplanan değerlerine göre bir
yaklaşım yapılmaktadır. Daha önce değinildiği gibi, hesap süreci içindeki akış mansaptan menbaya doğrudur. Bu nedenle
ızgara kanalı taban genişliği için bir ön hesap gerekmektedir. Hidrolik tasarım süreci içerisinde ızgara çıkış kanalı
taban genişliğinin saptanmasında, açık kanallar için önerilen B = 2 h eşitliği kullanılabilir. Geçiş yapısının
uzunluğunun saptanmasında tedrici genişleyen yan duvarların ayrılma açıları 8 ila 9 O arasında olmalıdır.
Ancak, bu kadar küçük açıların geçiş yapısının uzunluğunu arttıracağı unutulmamalıdır.
Prepared by Prof.Dr.Hikmet Toprak...
All rights reserved...   ©   1994 - 2006...