Türkçe metni rahat izleyebilmeniz için, "browser" ýnýzýn "document encoding" ini "Turkish" olarak deðiþtirdiniz mi ? ...

Not : Bu bölüm konu ile ilgili açýklayýcý tablo ve grafikleri içermektedir...
Daha hýzlý bir eriþim için, diðer bir ifade ile sizin bu sayfayý rahat ve kolay izleyebilmesi açýsýndan,
bunlar doðrudan kendileri yerine þu "icon" ile yönlendirilmiþtir....

Bu "icon" u týklayarak tablo ve grafiklere eriþebilirsiniz...
Ayrýca, bazý fotoðraflar küçük simge halinde verilmiþtir...
Bunlarýn üzerine týklayarak bu fotoðraflarýn büyük boyutlarýný görebilirsiniz...
Sözkonusu "icon" ile yönlendirilen tablo ve grafikler ile küçük simge ile sunulan
fotoðraflarýn kopyalanmasý ve baþka bir yerde yayýnlanmasý © "copyright" ile izine tabidir...
Bunun için lütfen aþaðýdakileri uygulayýnýz...

Önemli uyarý : 1999 © Toprak Home Page...
Bu fotoðraflarý kendi "web" sayfanýzda kullanabilirsiniz...
Ancak, onlarý çekmeden önce, aþaðýdaki E - mail "icon" larýndan birisini
týklayarak bana ulaþmanýz ve izin almanýz gerekmektedir... Ýzin sonrasý, aþaðýdaki
"TOPRAK HOME PAGE"
logosunu "web" sayfanýzda yerleþtirmeniz ve bu logonun üzerine týklanmasý ile
"TOPRAK HOME PAGE"
e "link" oluþturmanýz gerekmektedir...

TAMTAD Konserve Fabrikasý Atýksu Arýtma Tesisi...

For more info, order my book ( In Turkish )...

No : 257 - "Operation Procedures of the Activated Sludge Process"...

Dokuz Eylül University - Faculty of Engineering - Bornova - Izmir - Türkiye...

Fax : 90 0 232 388 78 64 and Tel : 90 0 232 343 66 00 / 7409... Or use the "Communication Lane"... Or enter the sub-dir "Contact with Me"...

TAMTAD Konserve Fabrikasý...

Sözkonusu konserve fabrikasý Ýzmir Ýli sýnýrlarý içindedir ve her mevsimde üretim yapmaktadýr. Çalýþan kiþi sayýsý ürüne baðlý olup maksimum 100 kiþi civarýndadýr. Konserve fabrikasýnda üretimi yapýlan ürünler; bamya, bezelye, barbunya, bakla, kabak, yaprak sarma, patlýcan kýzartma, patlýcan dolma, biber dolma, lahana dolmasý, humus, imambayýldý, fasulya, türlü, sebze haþlamalarý, meyve kompostolarý, reçel, puding, sütlaç, süpangle þeklinde sýralanabilir. Günlük vardiya genelde bir olup, belirli mevsimlerde ikiye çýkabilmektedir. Tesiste kullanýlan su bir artezyenden saðlanmaktadýr.

Harita için týklayýnýz...
( Not : "Expand to regular size"ý týklayýnýz... )

TAMTAD A.Þ Ýçme ve Kullanma Suyu Daðýtým Þebekesi Hesabý...

Atýksuyun Nicelik ve Niteliði ile Ýlgili Literatür...

Konserve atýksularýnýn nicelik ve nitelikleri, tesisten tesise, ve hatta ayný tesis içinde günden güne deðiþim göstermektedir. Aþaðýdaki tablolarda, konserve atýksularýnýn nicelik ve nitelikleri sunulmuþtur. Limonlu atýksular, su üzerinde yüzen, çamurumsu ve üniform olmayan bir özellik sergiler. 700 ton/gün'lük portakal, limon ve greyfurt üretimi olan bir konserve fabrikasýnda oluþan atýksu miktarý 2,650 m³/gün, BOÝ yükü ise 6,000 kg/gün'dür (Nemerov, 1978).

"Konserve fabrikasý atýksularýnýn özellikleri - 1"...
"Konserve fabrikasý atýksularýnýn özellikleri - 2"...

Aþaðýdaki tabloda limonlu atýksularýn özellikleri verilmiþtir.

"Limonlu atýksularýn özellikleri"...

Meyve ve sebze iþleyen bir konserve fabrikasýndaki atýksu özellikleri aþaðýdaki tabloda sunulmuþtur.

"Meyve ve sebze iþleyen fabrika atýksularýnýn özellikleri"...

Debi Ölçümü ve Atýksu Karakterizasyonu...

Konserve fabrikasýnýn endüstriyel atýksularýnýn nicelik ve niteliklerinin saptanmasý amacý ile üç ayrý çalýþma yürütülmüþtür. Bu çalýþmalarýn yapýlabilmesi için çýkýþ kanalý üzerinde bir savak tesis edilmiþtir.

Burada; Q : savaktan geçen debi (m³/sn), µ : savak katsayýsý, alfa : savak diþ açýsý (^o), g : yerçekimi ivmesi ( = 9.81 m²/sn) ve h : savak yükü (m).

Debi ölçümünde, savak üzerindeki su yüksekliðine dikdörtgen savaklara kýyasla daha duyarlý olduðundan dolayý, diþ açýsý 90^o olan keskin kenarlý üçgen savak kullanýlmýþtýr. Debi deðerlerinin hesaplanmasýnda kullanýlan formüller yukarýda sunulmuþtur. Savak yükü, savaðýn ekseninden en az 3h kadar geride ölçülmüþtür.

Birinci Çalýþma...

Birinci çalýþma 7 Aðustos-13 Eylül 1989 tarihleri arasýnda yapýlmýþtýr. Fabrikada 9 gün boyunca savak üzerinde 15'er dakikalýk aralýklarla debi ölçülmüþtür. Ölçüm sonuçlarý aþaðýdaki þekillerde sunulmuþtur. Elde edilen sonuçlarýn istatistiki büyüklükleri aþaðýdaki tabloda özetlenmiþtir. Konserve fabrikasýnda oluþan endüstriyel nitelikli atýksu debilerinin kestirimine yaklaþým amacý ile aþaðýdaki tabloda verilen ortalama atýksu debileri esas alýnmýþtýr. Bu amaçla, ortalama deðerlerin örnekleme daðýlýmý analizlenmiþtir. Ortalama deðerlerin örnekleme daðýlýmýnýn standart sapmasý,

eþitliði uyarýnca 0.103 olarak hesaplanmýþtýr. t istatistiði, n = 9 - 1 = 8 serbestlik derecesi için t daðýlýmý tablolarýndan, % 95 güven düzeyi için 1.860 olarak okunmuþtur. Bu durumda ortalama debi deðerlerinin alt ve üst sýnýrlar,

eþitlikleri uyarýnca, 0.268 ve 0.644 L/sn olmaktadýr.

"Elde edilen sonuçlarýn istatistiki büyüklükleri (L / sn)"...

Sonuç olarak, 7 Aðustos-13 Eylül 1989 tarihleri arasýnda fabrikada 9 gün boyunca yürütülen debi ölçümlerinin ortalamalarý bu deðerler arasýndadýr. Bu tarihler arasýndaki debi ölçüm sonuçlarý aþaðýdaki tabloda verilen þekillerde sunulmuþtur :

7 Aðustos - 13 Eylül 1989 Tarihleri Arasýnda Ölçülen Debi Deðerleri
	"7 Aðustos 1989"	"8 Aðustos 1989"	"12 Aðustos 1989"
	"28 Aðustos 1989"	"8 Eylül 1989"	"9 Eylül 1989"
	"10 Eylül 1989"	"11 Eylül 1989"	"13 Eylül 1989"

Ýkinci Çalýþma...

Ýkinci çalýþma 3 Aðustos-7 Kasým 1989 tarihleri arasýnda yapýlmýþtýr. Fabrikada 66 gün boyunca savak üzerinde anlýk debi ölçümleri yapýlmýþtýr. Ayrýca atýksuyun pH, AKM ve KOÝ deðerleri alýnan anlýk ve 2 saatlik kompozit numuneler üzerinde analizlenmiþtir. Bazý analizler günde birden fazla sayýda alýnan numuneler üzerinde yürütülmüþtür. Konserve fabrikasýnda üretilen ürün cinsi oldukça büyük deðiþim gösterdiðinden alýnan numunelerin tüm ürünleri yansýtmasýna dikkat edilmiþ ve çalýþmanýn yürütüldüðü günde üretilen ürün cinsleri de kayýt edilmiþtir. Ölçüm sonuçlarý aþaðýdaki tablolarda sunulmuþtur.

"Konserve fabrikasýnda bir cins ürün üretimi sýrasýnda ölçülen deðerler"...
"Fabrikada birden fazla cins ürün üretimi sýrasýnda ölçülen deðerler"...

3 Aðustos - 7 Kasým 1989 tarihleri arasýnda 66 gün boyunca yürütülen debi ölçümlerinin ve kimyasal analiz sonuçlarýnýn sonuçlarý aþaðýdaki þekillerde sunulmuþtur.

3 Aðustos - 7 Kasým 1989 Tarihleri Arasýnda Ölçülen Deðerleri
	"Debi (L / sn)"	"pH"	"AKM (mg / L)"	"KOÝ (mg / L)"

Atýksu debileri ve pH, AKM ve KOÝ deðerleri istatiksel analize tabi tutulmuþ ve sonuçlar aþaðýdaki tabloda özetlenmiþtir.

"Atýksu debileri ve pH, AKM ve KOÝ deðerlerinin istatiksel büyüklükleri"...

Ölçülen 4 parametrenin örnekleme daðýlýmý 2 saatlik kompozit numune bazýnda analizlenmiþ ve sonuçlar aþaðýdaki tabloda verilmiþtir.

"Parametrelerin örnekleme daðýlýmý analiz sonuçlarý"...

Üçüncü Çalýþma...

Üçüncü çalýþma 27 Kasým-9 Aralýk 1992 tarihleri arasýnda 12 günde yapýlmýþtýr. Üretim süreci boyunca 15 dakikada bir debi ölçümü yapýlmýþ ve debi ölçümlerinin yürütüldüðü zamanlarda belirli hacimlerde atýksu numuneleri alýnarak üretim boyunca kompozit numuneler oluþturulmuþtur. Bu kompozit numuneler üzerinde KOÝ deneyleri yapýlmýþtýr. Debi sonuçlarý aþaðdaki þekillerde sunulmuþtur.

27 Kasým - 9 Aralýk 1992 Tarihleri Arasýnda Ölçülen Debi Deðerleri
	"27 Kasým 1992"	"28 Kasým 1992"	"29 Kasým 1992"
	"30 Kasým 1992"	"1 Aralýk 1992"	"3 Aralýk 1992"
	"4 Aralýk 1992"	"5 Aralýk 1992"	"6 Aralýk 1992"
	"7 Aralýk 1992"	"8 Aralýk 1992"	"9 Aralýk 1992

Debi istatistik sonuçlarý ve KOÝ konsantrasyonlarý aþaðýdaki tablolarda verilmiþtir.

"27 Kasým-9 Aralýk 1992 tarihleri arasýnda yürütülen debi ölçüm sonuçlarýnýn istatistiki büyüklükleri (L/sn)"...
"KOÝ deneyi sonuçlarý"...

Atýksu debilerinin kestirimine yaklaþým amacý ile yukarýdaki tabloda verilen ortalama atýksu debileri esas alýnmýþtýr. Bu amaçla, ortalama deðerlerin örnekleme daðýlýmý analizlenmiþtir. Ortalama deðerlerin ortalamasý 1.675, örnekleme daðýlýmýnýn standart sapmasý ise 0.678 olarak hesaplanmýþtýr. t istatistiði, n = 12 - 1 = 11 serbestlik derecesi için t daðýlýmý tablolarýndan, % 95 güven düzeyi için 1.796 olarak okunmuþtur. Bu durumda ortalama debi deðerlerinin alt ve üst sýnýrlar 0.458 ve 2.893 L / sn olmaktadýr.

Tasarým Doneleri...

Atýksu arýtma tesisinin tasarýmýna baz teþkil edecek atýksu debilerinin ve kirlilik yüklerinin saptanmasý amacý ile yürütülen üç çalýþmanýn sonuçlarý aþaðýda özetlenmiþtir.

Atýksuyun Niceliði...

(1) 7 Aðustos-13 Eylül 1989 tarihleri arasýnda yürütülen atýksu debi ölçüm çalýþmalarý uyarýnca, atýksu debisi ortalama bazda 0.268 ila 0.644 L/sn arasýndadýr. (2) 3 Aðustos-7 Kasým 1989 tarihleri arasýnda yürütülen atýksu debi ölçüm çalýþmalarý uyarýnca, atýksu debisi ortalama bazda 1.054 ila 1.543 L/sn arasýndadýr. (3) 27 Kasým-9 Aralýk 1992 tarihleri arasýnda yürütülen atýksu debi ölçüm çalýþmalarý uyarýnca, atýksu debisi ortalama bazda 0.458 ila 2.893 L/sn arasýndadýr. Üç çalýþmanýn sonuçlarý atýksu debisinin 1989 yýlýndan 1992 yýlýna kadar arttýðýný göstermektedir. Tasarýmda 1992 yýlýnda ölçülen maksimum atýksu debileri esas alýnacaktýr. Maksimum atýksu debilerinin örnekleme daðýlýmý analizlenmiþtir. Maksimum deðerlerin ortalamasý 4.182, örnekleme daðýlýmýnýn standart sapmasý ise 1.928 olarak hesaplanmýþtýr. t istatistiði, n = 12 - 1 = 11 serbestlik derecesi için t daðýlýmý tablolarýndan, % 95 güven düzeyi için 1.796 olarak okunmuþtur. Bu durumda ortalama debi deðerlerinin alt ve üst sýnýrlar 0.720 ve 7.645 L/sn olmaktadýr. Ortalama deðer olarak 4.183 L/sn'lik atýksu debisi esas alýnmýþtýr. Saatlik debi ise 15.06 m³ / saat'tir. Fabrikanýn günde 12 saat üretim yaptýðý dikkate alýnýrsa günlük endüstriyel atýksu debisi 180.72 m³ / gün'dür. Fabrikada çalýþan personel ve iþçi sayýsý maksimum 100 kiþidir. Tuvalet, mutfak ve duþlardan gelecek evsel nitelikli atýksu debisi kiþi baþýna 0.10 m³ / kiþi.gün'lük birim atýksu debisi kabulü ile, 10 m³ /gün olmaktadýr. Bu durumda, toplam atýksu debisi 190.72 m³ / gün olarak hesaplanabilir. Tasarým debisi 200 m³ / gün olarak kabul edilmiþtir.

Atýksuyun Niteliði...

Atýksuyun pH ve AKM deðerleri alt ve üst güven aralýklarý ortalamasý bazýnda, sýrasý ile 6.20 ve 57 mg/L'dir. Atýksuyun KOÝ deðeri alt ve üst güven aralýklarý ortalamasý bazýnda 2,652 mg/L'dir. KOÝ deneyi BOÝ deneyine göre daha hassas sonuç verdiði için yürütülen KOÝ analizleri 1.70'lik oran dikkate alýnarak BOÝ'ye dönüþtürülebilir. Bu durumda atýksu arýtma tesisi giriþ BOÝ deðeri 1,568 mg/L'dir.

Atýksu Arýtma Tesisinin Ön Tasarýmý...

Alýcý Ortam Standartlarý...

Atýksu arýtma tesisinde arýtýlan atýksular fabrikaya yakýn olan Gökçen Deresi'ne deþarj edilecektir. Bu nedenle esas olan alýcý ortam standartlarýdýr. 4 Eylül 1988 tarih ve 19919 sayýlý Resmi Gazete'de yayýnlanan "Su Kirliliði Kontrolü Yönetmeliði"nde yer alan gýda sanayi sektörü / sebze, meyve yýkama ve iþleme tesisleri kýsmýnda verilen alýcý ortam standartlarý aþaðýdaki tabloda sunulmuþtur.

"Alýcý ortam standartlarý"...

Atýksu Arýtma Tesisi Giriþ Kanalý...

Basýnçlý terfi sistemi ile iletilen evsel nitelikli atýksular atýksu arýtma tesisi giriþ kanalýna verilecek ve buradan endüstriyel nitelikli atýksular ile birlikte arýtma tesisine cazibeli açýk kanal ile isale edilecektir. Üç bölümden oluþan kanalýn geniþliði 0.50 m ve toplam uzunluðu 42.25 m'dir. Açýk kanalýn hidrolik hesabýnda "Manning" denklemi kullanýlmýþ ve pürüzlülük katsayýsý n = 0.015 olarak alýnmýþtýr. Ortalama deðer olarak 4.183 L/sn'lik endüstriyel atýksu debisi esas alýnmýþtýr. 0.232 L/sn'lik evsel atýksu debisi ile toplam debi 4.415 L/sn'dir. Daha önce belirtildiði gibi, endüstriyel nitelikli atýksu çýkýþ kanalý taban kotu 109.25'tir. Söz konusu açýk kanalýn taban kotu bu kottan 10 cm daha düþük olup deðeri 109.15'tir. 13.00 m'lik uzunluða sahip ilk bölümün son taban kotu 109.10 m'dir. Kanal taban eðimi %o 3.85 olup yatay akým hýzý 0.34 m/sn ve akým yüksekliði 0.03 m'dir. 19.50 m'lik ikinci bölümün baþ ve son taban kotlarý sýrasý ile 108.65 ve 108.60'týr. Kanal taban eðimi %o 2.56 olup yatay akým hýzý 0.30 m/sn ve akým yüksekliði 0.03 m'dir. 9.75 m'lik üçüncü bölümün baþ ve son taban kotlarý sýrasý ile 108.60 ve 108.55'tir. Kanal taban eðimi %o 5.13 olup yatay akým hýzý 0.37 m/sn ve akým yüksekliði 0.03 m'dir. Kazan dairesi boyunca köþeye kadar giden kýsmýn uç taban kotu 109.10'dur. Bu noktada zemin seviyesine inebilmek için 0.45 m'lik bir düþü yapýlacaktýr.

Ýnce Izgara...

Yüzen iri taneli maddelerin tutulmasý amacý ile bir ince ýzgara tesis edilecektir. Izgara el ile temizlenecek ve yatayla 30^o'lik açý yapacaktýr. Ýnce ýzgara çubuk aralýklarý 1.5 cm olacak ve galvaniz kaplý çapý 1 cm olan yuvarlak demirden imal edilecektir. Izgarada oluþan yük kaybý 0.01 m'dir.

Kum ve Yað Tutucu...

Sebze ve meyvelerin yýkanmasý sýrasýnda oluþan kumun ve hazýr yemek üretimi sonucunda oluþan yaðýn tutulmasý amacý ile ýzgara sonrasý, atýksu debisi çok küçük olduðundan klasik ünite yerine bir düþük taban kotlu kanal sistemi inþa edilecektir. Kum tutma kanalýnýn uzunluðu 4.50 m, geniþliði ise 0.50 m'dir. Baþ ve son kanal taban kotlarý sýrasý ile 108.53 ve 108.51'dir. Düþük taban kotlu kanalýn eðimi %o 4.44 olup yatay akým hýzý 0.36 m/sn'dir.

Debi Ölçer...

Arýtma tesisine giren toplam atýksu debisinin saptanmasý amacý ile kum ve yað tutucu oluðundan sonra bir üçgen savak tesis edilecektir. Üçgen savak diþ açýsý 90^o'dir ve galvaniz kaplý 4 mm saçtan imal edilecektir. Üçgen savak keskin kenarlý tiptedir. Ancak, sürekli ve daha doðru bir kayýt saptanabilmesi için "ultrasonik" debi ölçer tesis edilmiþtir.

Arýtma Tesisi Terfi Sistemi...

Toplanan atýksular pompa emme çukuruna 108.55 taban kotu ile verilecektir. Emme çukuru 2.10x2.20 m toplam derinliði ise 2.00 m'dir. Pompa emme çukuru taban kotu 107.05'tir. Betonarme üst kotu 109.05 olacaktýr. Kýsa bir dengeleme iþlevi de üstlenecek bu çukurdan bir santrifüj pompa ile alýnan atýksular uzun havalandýrmalý aktif çamur havuzuna 4.75 m uzunluðundaki basýnçlý hat ile basýlacaktýr. Terfi hattý 75 mm çaplý 10 atü iþletme basýncýna sahip PVC borudan teþkil edilecektir. Yatay akým hýzý 1.12 m/sn olup sürekli yük kaybý 0.01 m'dir. Tabanda bulunacak olan pompanýn basma yüksekliði 4.05 m'dir. Toplam terfi yüksekliði 0.95 m'lik emniyet payý (yersel yük kayýplarý dahil) ile 5.00 m olmaktadýr. Pompa parçalayýcý býçaklý dalgýç tip olacaktýr ve otomatik olarak devreye girecektir. Pompanýn gücü 1.3 kW, hýzý ise 1,450 devir/dakika'dýr. Pompa þamandýra kontrollu olacaktýr.

Uzun Havalandýrmalý Aktif Çamur Süreci...

Evsel ve endüstriyel atýksularýn arýtýmý amacý ile uzun havalandýrmalý aktif çamur süreci seçilmiþtir. Atýksu giriþ BOÝ₅ konsantrasyonu daha önce de belirtildiði gibi 1568 mg / L'dir. 200 m³ / gün'lük toplam atýksu debisi dikkate alýndýðýnda BOÝ₅ yükü 313.6 kg/gün olmaktadýr. Uzun havalandýrmalý aktif çamur süreci çamur yüküne göre boyutlandýrýlacaktýr. Çevre teknolojisi esaslarý dikkate alýnarak tasarýmda 0.15 kg BOÝ₅ / kg MLVSS . gün'lük çamur yükü deðeri kullanýlacaktýr. Bu durumda, süreçteki aktif organizma kütlesi (313.6 kg BOÝ₅ / gün) / (0.15 kg BOÝ₅ / kg MLVSS.gün) = 2,091 kg MLVSS olmaktadýr. Gerekli havalandýrma havuzu hacmi, mikroorganizma konsantrasyonu (MLVSS) = 4,500 mg / L olarak kabul edilecek olursa, (2,091 kg MLVSS) (103) / (4,500 mg / L) = 464.7.2 m³ olarak hesaplanabilir. Havalandýrma havuzu uzunluðu 18 m, geniþliði 9 m ve su derinliði ise 3 m olarak seçilmiþtir. Gerçek havuz hacmi 486 m³'tür. Bu durumda hidrolik alýkonma süresi (486 m³) / (200 m³ / gün) = 2.43 gün = 58.3 saat olmaktadýr. Süreç için gerekli oksijen miktarý uzun havalandýrmalý aktif çamur sistemi bazýnda hesaplanmýþ ve 489 kg O₂ / gün olarak bulunmuþtur. Bu deðere, karbonlu organik maddenin ayrýþtýrýlmasý, mikroorganizmalarýn iç solunumu ve nitrifikasyon (azot oksidasyonu) için gerekli oksijen miktarlarý dahildir. Bu deðer arazi þartlarý için düzeltilecek olursa gerekli oksijen miktarý 652 kg O₂ / gün olmaktadýr. Gerekli oksijen iki adet yüzeysel havalandýrýcý ile saðlanacaktýr. Yüzeysel havalandýrýcýlarýn pervane çapý 930 mm, motor gücü 7.5 kW, standart þartlarda oksijen transfer verimi 310-420 kg O₂ / gün'dür.

Çökeltme Havuzu...

Aktif çamur havalandýrma havuzunda oluþan biyolojik yumaklar çökeltme havuzunda sudan ayýrýlacaktýr. Çökeltilerek sudan uzaklaþtýrýlmasý istenen aktif çamurun yoðunluðu ve çökelme özellikleri bakýmýndan 6 m³ / m² . gün'lük yüzeysel hidrolik yük deðeri seçilmiþtir. Gerekli havuz yüzey alaný (200 m³ / gün) / (6 m³ / m² . gün) = 33.3 m² olarak hesaplanabilir. Havuz tipi kare planlý düþey akýmlý tiptir. Kenar uzunluklarý 6'þar m olarak seçilmiþtir. Bu durumda gerçek havuz yüzey alaný 36 m²'dir. Havuz derinliði 2.75 m olarak öngörülmüþtür. Havuz hacmi 99 m³'tür. Fabrikanýn gelecekteki geliþme durumu dikkate alýnarak çökeltme havuzu hacmi yüksek tutulmuþtur. Giriþ merkezden yapýlacak ve çýkýþ sistemi ise kenarlar boyunca yerleþtirilecek üçgen savaklardan teþkil edilecektir. Üçgen savaklarýn diþ açýsý 90^o olup galvaniz kaplý 4 mm saçtan imal edilecektir. Tabana çökelen çamurlar bir dalgýç çamur pompasý ile belirli aralýklarla çekilecektir. Havalandýrma havuzundaki aktif mikroorganizma miktarýný istenen deðerde sabit tutmak amacý ile belirli bir miktarý geri çevrilecektir. Dalgýç çamur pompasýnýn gücü 0.8 kW, hýzý ise 1,450 devir/dakika'dýr.

Klorlama Havuzu...

Atýksu alýcý ortama verilmeden önce klorlanacaktýr. Bu amaçla 6.15 m uzunluðunda, 1.65 m geniþliðinde 0.70 m su yüksekliðine sahip perdeli akýmlý klor temas tanký kullanýlacaktýr. Klorlama iþlemi sodyum hipoklorit ile 20 mg / L'lik dozda yapýlacaktýr.

Debi Ölçer ve Numune Alma Rögarý...

Arýtma tesisinden çýkan atýksu debisinin saptanmasý amacý ile klorlama havuzu çýkýþýnda bir üçgen savak tesis edilecektir. Numune alýnabilmesi için çýkýþta bir rögar inþa edilecektir.

Çamur Yoðunlaþtýrýcý...

Çökeltme havuzundan alýnan fazla çamur su içeriðinin azaltýlmasý amacý ile yoðunlaþtýrýcýya iletilecektir. Yoðunlaþtýrýcý 3 m çapýnda ve 6 m derinliðinde çelik kostrüksiyondan imal bir tanktan ibarettir.

Pres Filtre...

Yoðunlaþtýrýcýdan alýnan yoðun çamur pres filtrede susuzlaþtýrýlacaktýr. Sýzýntý suyu tesise geri devrettirilecektir. Çamur keki arazide gübre olarak kullanýlabilecektir. Pres filtre plaka boyutu 0.50 m x 0.50 m'dir. Sistemde kullanýlacak plaka sayýsý 30'dur. Pres filtre odasý boyutu 2.50 m x 5.00 m'dir.

Atýksu Arýtma Tesisinin Nihai Tasarýmý...

Ön Tasarýmda Ele Alýnan Akým Þemasý...

Konserve fabrikasýnýn endüstriyel atýksu arýtma tesisi ön raporunda sunulan akým þemasý aþaðýdaki þekilde verilmiþtir.

"Halihazýrdaki akým þemasý (in English)"...

Atýksu Debilerinin Salýnýmý...

Ön tasarým raporunda belirtildiði gibi, atýksu debilerinin saptanmasýna yönelik üç çalýþma yürütülmüþtür. Bunlardan üçüncüsü 27 Kasým-9 Aralýk 1992 tarihleri arasýnda 12 günde yapýlmýþtýr. Üçgen savak kullanýlarak üretim süreci boyunca 15 dakikada bir debi deðerleri ölçülmüþtür. Her endüstri kuruluþunda olduðu gibi, söz konusu konserve fabrikasýnda da atýksu debileri zamansal salýným göstermektedir. Salýným proses içindeki üretim ile ilgili iþlemlerden kaynaklanmaktadýr. Gerek minimum ve gerekse de maksimum atýksu debileri saat bazýnda oldukça büyük salýným göstermektedir. Bu durum istatistiki açýdan da sabittir.

Debi ve Kirlilik Yüklerinin Dengelenmesi...

Endüstriyel ve evsel nitelikli atýksularýn arýtýlmasý amacý ile seçilen sistem uzun havalandýrmalý aktif çamur sürecidir. Biyolojik faaliyetin sürekliliði ve alýcý ortam standartlarýnýn sürekli olarak saðlanabilmesi açýsýndan, sürece üniform hidrolik ve organik yükleme uygulanmalýdýr. Biyolojik süreçler 24 saat sürekli olarak çalýþan sistemlerdir. Bu nedenle, debi ve kirlilik yüklerindeki salýnýmlarý sönümleyecek ve bunlarý eþitleyecek bir dengeleme havuzuna gereksinim vardýr. Dengeleme havuzunun bu iþlevinin yanýsýra, uzun havalandýrmalý aktif çamur süreci 24 saat üniform yük altýnda da iþletilebilecektir. Debi ve kirlilik yükü dengelemesi, sürecin sorunsuz çalýþmasý ve alýcý ortam standartlarýný sürekli olarak saðlamasý açýsýndan gereklidir. Ýlk açýklama raporunda tasarýmlanan ünitelere ilaveten bir dengeleme havuzu inþa edilecektir. Toplam atýksu debisi 200 m³ / gün'dür. Konserve fabrikasý 08 ila 21 saatleri arasýnda üretim yapmaktadýr. Aþaðýdaki tabloda sunulan saatlik giren hacimler bu saatlerin dýþýnda 0'dýr. 08-21 saatleri arasýnda verilen deðerler detaylý olarak yapýlan debi ölçümlerinin saatlik deðerleri dikkate alýnarak hesaplanmýþtýr. Dengeleme havuzundan 24 saat boyunca sürekli olarak çekilecek saatlik atýksu debisi (200 m³ / gün) / (24) = 8.33 m³ / saat'tir. Dengeleme havuzunun hacmi, aþaðýdaki tabloda sunulan iþletme çalýþmasý sonucunda, yaklaþýk % 9'luk emniyet payý dikkate alýnarak 100.00 m³ olarak hesaplanmýþtýr. Dengeleme havuzu içeriðinin karýþtýrýlmasýnda 4 kW'lýk dalgýç "mixer" kullanýlacaktýr. Dengeleme havuzundan uzun havalandýrmalý aktif çamur havuzuna üniform olarak atýksu besleyecek terfi pompalarý 1 asil 1 yedek olmak üzere toplam 2 adet olacak ve herbirinin maksimum kapasitesi 9 m³ / saat'tir. Þalt sayýsý 4 basma süresi 10 dakika alýnarak, pompa devreye girdiðinde bastýðý debi 3.47 L/sn olarak hesaplanabilir. Terfi hattý 75 mm çaplý 10 atü iþletme basýncýna sahip PVC borudan teþkil edilecektir. Yatay akým hýzý 0.79 m/sn olup sürekli yük kaybý 0.26 m'dir. Toplam terfi yüksekliði 1.24 m'lik emniyet payý (yersel yük kayýplarý dahil) ile 3.00 m olmaktadýr. Pompanýn gücü 0.80 kW, hýzý ise 1,450 devir/dakika'dýr. Pompa þamandýra kontrol sistemi ile otomatik olarak devreye girecektir.

"Dengeleme havuzu iþletme çalýþmasý"...

Yüzeysel Havalandýrýcýlarýn Kurulu Güçleri...

Ýlk açýklama raporunda karbonlu organik maddenin ayrýþtýrýlmasý, iç solunum ve azot oksidasyonu için hesaplanan ve arazi þartlarýna göre düzeltilen gerekli oksijen miktarý 652 kg O₂ / gün'dür. Fabrikanýn halihazýrdaki kirlilik yükünde oluþan artýþ dikkate alýnarak bu deðer 817 kg O₂ / gün'e arttýrýlmýþtýr. Aerobik biyolojik arýtým için gerekli oksijen iki adet yüzeysel mekanik havalandýrýcý ile saðlanacaktýr. Yüzeysel mekanik havalandýrýcýlarýn pervane çapý 1,240 mm, motor gücü 15 kW, standart þartlarda oksijen transfer verimi 580-780 kg O₂ / gün'dür.

Son Çökeltme Havuzu...

Ýlk açýklama raporunda dengeleme havuzu planlanmadýðýndan, son çökeltme havuzu, 200 m³ / gün'lük debinin 10 saatte oluþacaðý kabulü ile 20 m³ / saat'lik debiye göre tasarýmlanmýþtýr. Dengeleme havuzunun inþa edilmesi durumunda son çökeltme havuzuna gelecek debi 8.33 m³ / saat olacaktýr. Çökeltilerek sudan uzaklaþtýrýlmasý istenen aktif çamurun yoðunluðu ve çökelme özellikleri bakýmýndan 0.43 m³ / m² . saat'lik yüzeysel hidrolik yük deðeri seçilmiþtir. Gerekli havuz yüzey alaný (8.33 m³ / saat) / (0.43 m³ / m² . saat) = 19.37 m² olarak hesaplanabilir. Havuz tipi kare planlý düþey akýmlý tiptir. Kenar uzunluklarý 4.40'ar m'dir. Alýkonma süresi 4.5 saat, havuz hacmi ise 37.49 m³'tür. Havuz su derinliði 2.00 m olarak öngörülmüþtür. Çamur toplama çukuru tabaný 0.50 m geniþliðindedir. 1:1 þev eðimine sahip olacak toplama çukurunun yüksekliði 2.00 m'dir. Toplam havuz derinliði 4.00 m'dir.

Atýksu Arýtma Tesisinin Ýþletmeye Alýnmasý...

Islak Kontrol...

Atýksu arýtma tesisi iþletmeye alýnmadan önce, tüm betonarme yapýlarýn, boru ve baðlantý elemanlarýnýn, mekanik aksamýn sýzdýrmaya karþý kontrolü amacý ile ýslak kontrol testi yürütülmüþtür. Tüm üniteler çeþme suyu ile doldurulmuþ ve sýzma olup olmadýðý dikkatli bir þekilde kontrol edilmiþtir. Betonarme ünitelerin bazýlarýnda, özellikle hazýr betonun geç gelmesi nedeni ile doðal olarak oluþan ek yerlerinde sýzma saptanmýþtýr. Sýzýntý olan yerler iþaretlendikten sonra üniteler boþaltýlmýþ ve söz konusu yerler ticari markasý "Xypex" olan ýslak ortam uygulamasý bir madde ile izole edilmiþtir. Ýkinci olarak; borular, baðlantý elemanlarý ve mekanik aksam "ýslak sorun"a karþý kontrolden geçirilmiþtir. Her tahrik ünitesi tek tek çalýþtýrýlmýþ ve herhangi bir sorun olup olmadýðý saptanmýþtýr. Boru ve baðlantý elemanlarýnda herhangi bir soruna rastlanmamýþtýr.

Yüzeysel Havalandýrýcýlarýn "Set" i...

Uzun havalandýrmalý aktif çamur sürecinde monte edilen 2 adet 15'er kW'lýk yüzeysel havalandýrýcýnýn suya batýklýðý, dubalarýn içindeki suyun boþaltýlmasý / dubalara suyun ilave edilmesi ile ayarlanmýþtýr. Suya batýklýk miktarý, üretici firmanýn verdiði nominal amper deðeri bazýnda saptanmýþtýr. Suya batýklýk oranýnýn artmasý, motorun çektiði amperi yükseltmekte ve ayrýca doðal olarak sisteme verilen oksijen miktarýný da arttýrmaktadýr. Ýki yüzeysel havalandýrýcýdan, çýkýþ yapýsýna yakýn olanýn býçaklarýnýn suya batýklýk oraný daha yüksek, giriþ yapýsýna yakýn olanýnýnki ise daha alçak tutulmuþtur. Bunun nedeni, giriþte daha düþük, çýkýþta ise daha yüksek bir çözünmüþ oksijen konsantrasyonunun temin edilmesi gereðidir. Bu gereðin uygulama haklýlýðý ilerideki bölümlerde açýklanmýþtýr. Literatüre göre, havalandýrma havuzunun giriþ bölgesinde aþýrý organik yük nedeni ile daha fazla bir oksijen gereksinimi söz konusudur ve bu nedenle giriþ bölgesine daha fazla oksijen saðlanmalýdýr. Bu yargý, her tesis ve her koþul için doðru deðildir. Buna ilaveten, literatür, bazý iþletme sorunlarýnýn çözülmesinde giriþ bölgesinde nispeten düþük çözünmüþ oksijen konsantrasyonlarýnýn uygulanabileceðini de vurgulamaktadýr. Giriþ yapýsýna yakýn olan mekanik yüzeysel havalandýrýcý, çýkýþ yapýsýna monte edilen çözünmüþ oksijen elektrodu ile irtibatlandýrýlmýþtýr. Bir baþka ifade ile, söz konusu havalandýrýcý, oksijen "probe"unun algýladýðý, üst ve alt sýnýrlarý daha önceden "set" edilmiþ kontrol ünitesine gönderdiði sinyaller ile kontrol ünitesi tarafýndan otomatik olarak devreye girip çýkarýlacak þekilde düzenlenmiþtir. Otomatik kontrol ünitesinin çözünmüþ oksijen konsantrasyonu alt sýnýrý 2.0 mg/L, üst sýnýrý ise 3.0 mg/L olarak ayarlanmýþtýr. Bu tür bir uygulama, gereksiz elektrik enerjisi tüketimini önleyeceði gibi, en önemlisi, havalandýrma havuzunun giriþ kýsmýnda aþýrý oksijen tüketimi nedeni ile anoksik koþullar yaratarak ipliksi mikroorganizma büyümesini kontrol altýnda tutacaktýr. Ýþletmeye bu koþullar altýnda baþlanýlmýþtýr.

Ýþletmeye Alma Yöntemi...

Ana atýksu kanalý arýtma ünitelerini besleyen kanal ile irtibatlandýrýlmýþ ve tüm üniteler çeþme suyu ile dolu iken tesis iþletmeye alýnmýþtýr. Tüm mekanik aksam çalýþma pozisyonundadýr. Havalandýrma havuzundaki mikrobiyolojik büyümeyi teþvik etmek amacý ile, evsel nitelikli atýksular doðrudan havalandýrma havuzuna basýlmaktadýr. Atýksu giriþi saðlandýðýnda, havalandýrma havuzuna bol miktarda et kesim ünitelerinden saðlanan hayvan kaný ilave edilmiþtir. Bunun nedeni ilave organik yük saðlamak ve en önemlisi sisteme azot girdisi yaratmaktýr. Ýlk üç gün, havalandýrma havuzu yüzeyinde beyaz renkli ve deterjan köpüðüne benzer bir köpük tabakasý gözlenmiþtir. Söz konusu köpük zaman zaman 50 cm'lik hava payýný aþarak havalandýrma havuzundan taþmýþtýr. Köpük herhangi bir iþletme sorununa iþaret etmemekte, aksine sistemde aþýrý bir mikrobiyolojik faaliyetin olduðunu göstermektedir. Bir baþka ifade ile, tesiste arýtým baþlamýþtýr. Arýtma tesisinin yaz aylarýnda devreye alýnmasý, artan sýcaklýk ile biyolojik faaliyetin artmasýna neden olmuþtur. Beyaz renkli bulutsu görünümdeki köpüðün rahatsýz edici boyutlara ulaþmasý durumunda basýnçlý su spreyleme sistemi devreye alýnabilir yada kimyasal köpük söndürücüler kullanýlabilir. Ýþletmeye alma döneminde, havalandýrma havuzundan alýnan karýþýk sývý numuneleri üzerinde askýda katý madde (MLSS) analizleri yürütülmüþ ve mikrobiyolojik büyüme seviyesi izlenmiþtir. Ayrýca, alýnan numuneler mikroskopik muayeneye tabi tutulmuþ ve ipliksi mikroorganizma büyümesi olup olmadýðý saptanmýþtýr. Üçüncü gün sonunda, havalandýrma havuzunda 890 mg/L'lik MLSS konsantrasyonu saptanmýþtýr. Bu deðer beþinci günde 1,200 mg/L olarak ölçülmüþtür. 486 m³'lük bir hacimde (uzun havalandýrmalý aktif çamur havuzu hacmi) bu kadar kýsa bir sürede elde edilen MLSS konsantrasyonu, sýcaklýðýn yüksek olmasý ve özellikle atýksuyun çok kolay ayrýþabilir organik maddeleri içermesine baðlanabilir. Analizler MLSS bazýnda olduðu kadar, Imhoff konisi çökelme testi ve SVI saptamalarýna da yönelik tutulmuþtur.

Yaþanan Ýþletme Sorunlarý ve Uygulanan Çözüm Yöntemleri...

Birinci Ýþletme Sorunu ve Çözümü...
Ýpliksi Kökenli Þiþkin Çamur...

Sistem iþletmeye alýndýktan bir hafta sonra, Imhoff konisinde þiþkin çamuru gösteren bir takým kötü çökelme özellikleri saptanmýþtýr. Karýþýk sývý derhal mikroskopik muayeneye tabi tutulmuþtur. Nutrient eksikliðinde aþýrý miktarda üreyen Tip 021N ve Thiothrix gözlenmiþtir. Sorun azot eksikliðinden kaynaklanmýþtýr. Her ne kadar iþletmeye alma safhasýnda azot ilave edilmesi gereði vurgulanmýþ olsa da, bu iþlemin yapýlmamasý þiþkin çamura neden olmuþtur. Teorik olarak hesaplanan üre girdisi 10 ila 12 kg/gün arasýndadýr. Söz konusu iki ipliksi (Tip 021N ve Thiothrix), kinetik ve metabolik özelliklerinin benzer olmasý nedeni ile genelde birlikte ele alýnmaktadýr.

Tip 021N'in Özellikleri...

Tip 021N nutrient eksikliðinde; basit þekerler, alkoller ve organik asitler gibi oldukça kolay ayrýþtýrýlabilir organik maddeleri karbon kaynaðý olarak kullanabilme özelliðine sahiptir ve bu nedenle söz konusu koþullar altýnda hýzla büyüyebilir. Bu organik maddeler düþük konsantrasyonlara sahip olsa da, Tip 021N'in yarý doygunluk sabitinin (Ks) çok düþük olmasý, onun bu tür organik maddeleri yumak oluþturan normal mikroorganizmalara kýyasla daha hýzlý metabolize etmesine neden olmaktadýr. Tip 021N'in enerji ve karbon kaynaðý için rekabet gücü, özellikle azot eksikliði sergileyen dengesiz koþullar altýnda yumak oluþturan mikroorganizmalara kýyasla çok daha fazladýr. Bu üstün rekabet gücü, ortamda az miktarda bulunan azotun, normal mikroorganizmalardan ziyade Tip 021N tarafýndan tüketilmesine neden olmaktadýr. Ayrýca, Tip 021N söz konusu koþullar altýnda azot depolayabilme yeteneðine de sahiptir.

Thiothrix'in Özellikleri...

Thiothrix, metabolik benzerliði nedeni ile, Tip 021N'in aþýrý büyümesine neden olan koþullarda hýzla üreyebilir. Thiothrix, özellikle baþta organik asitler olmak üzere birçok biyolojik olarak ayrýþabilir organik maddeyi kullanabilir. Tip 021N'den ayrýlan tarafý, kükürt metabolizmasýna sahip olmasýdýr. Tip 021N'in "S" testi ile saptanabilmesine karþýlýk, Thiothrix, trikomlarýnda kükürt granülleri taþýdýðýndan kolayca ayýrdedilebilir. Thiothrix, indirgenmiþ kükürt bileþiklerinin (sülfür, tiyosülfat) oldukça kolay ayrýþabilir organik maddeler ile birlikte ayný ortamda bulunmasý durumunda daha büyük bir avantaja sahiptir ve bu nedenle zorunlu "mixotroph"tur. Organik maddeler ve indirgenmiþ kükürt bileþikleri Thiothrix tarafýndan ya eþ zamanlý olarak yada iki fazda tüketilir. Örneðin, yapýlan bir araþtýrmada, asetatýn önemli ölçüde oksitlenmediði bir ortamda tiyosülfatýn Thiothrix tarafýndan tamamen tüketildiði saptanmýþtýr. Tiyosülfat ortamda tamamen tüketildiðinde, birinci faz, asetat tüketimi ve kükürt granüllerini içeren hücrelerin oksidasyonu tarafýndan izlenmektedir. Thiothrix'in yað asitlerini yada kükürt bileþiklerini kullanmasý nutrient eksikliðine baðlýdýr.

Birinci Sorunun Çözümü...

Nutrient eksikliði, özellikle endüstriyel atýksularý arýtan aktif çamur süreçlerinde sýk karþýlaþýlan bir sorundur. Söz konusu tesiste, azot ilave edilmesi gereðini vurgulayan daha önceki uyarýlara raðmen, ilk olarak karþýlaþýlan bu sorunu çözmek için üç iþlem uygulanmýþtýr. Bunlardan birincisi, mevcut olan dengeleme havuzunun "seçici" olarak kullanýlmasýdýr. Son çökeltme havuzundan alýnan ve geri devrettirilen çamur havalandýrma havuzu yerine dengeleme havuzuna verilmiþtir. Ýpliksi bakteriler, "seçici" olarak kullanýlan dengeleme havuzunda yaratýlan anoksik koþullar ile elimine edilmiþtir. "Seçici" üç fazda iþletilebilmektedir; (a) aerobik, (b) anoksik ve (c) anaerobik. Yapýlan çalýþmalar, ipliksi bakteriler ile yumak oluþturan mikroorganizmalarýn metabolizmalarýnýn kýyaslanmasý sonucunda, anoksik koþullarýn daha üstün ve verimli olduðunu ortaya koymuþtur. Nutrient eksikliði ipliksilerin metabolizma üstünlüklerini ön plana çýkarýrken, anoksik koþullar ise yumak oluþturan bakterilere þans tanýmaktadýr. Ýlk sorun olan þiþkin çamurun elimine edilmesi amacý ile uygulanan ikinci iþlem havalandýrma havuzuna azot girdisinin saðlanmasýdýr. Bu amaçla, sürece baþlangýçta 6 kg/gün'lük doza sahip üre ilave edilmiþtir. 6 kg'lýk üre havalandýrma havuzuna bir kerede atýlmayýp, toplam miktar günlük vardiya uzunluðuna bölünmüþ ve her saat baþý eþit miktarlarda dozlama yapýlmýþtýr. Üçüncü iþlem, giriþ yapýsýna yakýn olan yüzeysel havalandýrýcýnýn tamamen devreden çýkarýlmasýdýr. Böylelikle, "seçici" olarak kullanýlan dengeleme havuzunda yaratýlan anoksik koþullarýn devamý havalandýrma havuzunun giriþinde de saðlanmýþtýr. Alýnan bu üç önlem ile ipliksi mikroorganzimalardan kaynaklanan þiþkin çamur sorunu 4 gün gibi kýsa bir sürede ortadan kaldýrýlmýþtýr. Önlemlerin uygulandýðý süre içinde Imhoff konisi çökelebilirlik testi yürütülmüþ ve numuneler mikroskop altýnda muayeneye tabi tutulmuþtur. 4.günün sonunda gözlenen görüntü, nispi varlýk sýnýflandýrma sistemine göre, sürecin hemen hemen hiç ipliksi içermediðini tanýmlamaktadýr.

Ýkinci Ýþletme Sorunu ve Çözümü...
Mantar Kökenli Þiþkin Çamur...

Birinci sorunun çözülmesinden sonra, geri devrettirilen çamurun havalandýrma havuzu yerine dengeleme havuzuna verilmesine devam edilmiþtir. Ayrýca, üre dozu 6 kg/gün'den 8 kg/gün'e çýkarýlmýþtýr. Sistemde belirli bir süre herhangi bir sorun gözlenmemiþ ve istenen çýkýþ suyu kalitesi saðlanmýþtýr. Söz konusu fabrikanýn atýksu özellikleri dikkate alýndýðýnda, atýksuyun pH deðeri genelde 6 civarýndadýr. Bu deðer zaman zaman 4'e kadar düþmektedir. Birinci sorunun çözülmesinden sonraki dönem içerisinde fabrika vardiya sayýsýný ikiye çýkarmýþ ve gece 12'ye kadar üretim yapýlmýþtýr. Hergün düzenli olarak yürütülen Imhoff çökelme testi sonuçlarý sistemde bazý aksaklýklarýn bulunduðunu göstermeye baþlamýþtýr. Karýþýk sývý konide çökelmekte ve üst yüzeyde berrak bir sývý býrakmakta, fakat düz olmayan bir sývý - katý arakesiti oluþturmaktadýr.



Ayrýca, çamur kitlesinin görünümü kompakt olmayýp bulutlarýn sahip olduðu gibi, girinti ve çýkýntýlar, iç kýsýmlarda küçük boþluklar sergilemektedir. SVI deðeri biraz artmýþtýr. Sorun mantarlardan kaynaklanan þiþkin çamur problemidir. Mikroskop altýnda yapýlan gözlemler de bunu doðrulamaktadýr. Mantarlarýn üreme hýzý düþük pH deðerlerinde ve özellikle 4 - 6 arasýnda oldukça yüksektir. Herhangi bir soruna çözüm bulmanýn birinci yolu soruna neden olan unsurun / çevresel þartlarýn saptanmasýdýr. Söz konusu bu ikinci sorunda da ayný iþlem yürütülmüþtür. Fabrikanýn gece vardiyasýna geçmesi ve bu vardiyada pH'ý genelde 4.5 mertebesinde olan atýksuyun oluþumu, bu atýksuyun nötralizasyon ünitesinden önce, geri devir çamurunun verildiði dengeleme havuzuna verilmesi, "seçici" olarak kullanýlan dengeleme havuzunun bir "mantar üretim merkezi" haline gelmesine neden olmuþtur. Nötralizasyon, normal þartlarda, dengeleme havuzundan alýnan atýksuyun havalandýrma havuzuna verilmesinden önce yapýlmaktadýr. Bu ikinci sorunu çözmek için yapýlan ilk iþlem, kostik dozlama borusunun nötralizasyon tankýndan çýkarýlýp dengeleme havuzuna atýksu ileten açýk kanala baðlanmasýdýr. Borunun ucu, döner tambur elekten önce yer alan ve aþýrý türbülansa sahip düþü noktasýna yerleþtirilmiþtir.



Kostik dozlama pompasýnýn devri ve vuruþ sayýsý, dengeleme havuzuna giren atýksuyun pH deðerini minimum 7.5'te tutacak þekilde ayarlanmýþtýr. Ýkinci iþlem, büyük bir atýksu - geri devir çamuru kitlesine sahip olan ve yapýlan analizler sonucu pH deðeri 5 ila 6 arasýnda saptanan dengeleme havuzu içeriðinin acilen anlýk nötralizasyona tabi tutulmasýdýr. Bu amaçla, teorik hesaplar sonucunda bulunan saf kostik doðrudan dengeleme havuzuna dökülmüþ ve dengeleme havuzunun pH içeriði 7 ila 8 arasýna çekilmiþtir. Üçüncü iþlem olarak, çamur geri devir hattý dengeleme havuzu yerine havalandýrma havuzuna baðlanmýþtýr. Mantardan kaynaklanan þiþkin çamur, literatürde de belirtildiði gibi, ipliksi mikroorganizmalardan kaynaklanan þiþkin çamur gibi "öldürücü" deðildir. SVI'ýn artmasýna raðmen yine de üst yüzeyde duru bir su kitlesi elde edilebilmektedir. Çamur istenen özelliklerde olmasa bile yine de çökelebilmektedir. Söz konusu sorun, birinci sorun ile kýyaslandýðýnda, yaklaþýk 10 gün gibi nispeten uzun bir sürede elimine edilmiþtir.

Üçüncü Ýþletme Sorunu ve Çözümü...
"Nocardia" Köpürmesi...

Ýkinci sorunun çözülmesinden sonra mevcut uygulamalar þu þekilde sýralanabilir ; (a) Atýksuyun dengeleme havuzuna verilmeden önce nötralizasyona tabi tutulmasý, (b) Geri devir hattýnýn normal olarak havalandýrma havuzuna baðlanmasý ve (c) Havalandýrma havuzunun giriþ yapýsýna yakýn olan yüzeysel havalandýrýcýnýn çýkýþ yapýsýndaki çözünmüþ oksijen elektrodundan aldýðý sinyaller ile devreye sokulmasý ("set" aralýðý 2 - 3 mg/L). Havalandýrma havuzunun yüzeyinde oldukça yoðun, kalýn ve kahverengi renkli yapýþkan köpük tabakasý meydana gelmiþtir. Bunun nedeni "Nocardia"dýr. Sorunu çözemeyeceði bilinmesine raðmen, olayý yerinde yaþamak amacý ile, köpüðün fiziksel anlamda yüzeyden sýyýrýlmasýna çalýþýlmýþ, ancak doðal olarak sonuç alýnamamýþtýr. Literatür bir kez daha haklýdýr. "Nocardia" köpüðü; yüzeyden sýyýrma, basýnçlý su spreyleme, kimyasal söndürücüler ile bastýrma gibi yöntemlerle kesinlikle elimine edilememektedir.



"Nocardia" ile mücadelenin tek yolu onun baskýn hale gelmesine neden olacak unsurlarýn / çevresel koþullarýn yaratýlmamasýdýr. Bir kez oluþtuktan sonra elimine edilmesi oldukça güçtür. "Nocardia" köpürmesinin nedeni yüksek SRT'dir. Bu sorunu çözmek için tek iþlem yapýlmýþtýr. O da sistemden düzenli olarak yaþlý çamurun atýlmasýdýr. Çamur atma hýzý % 10/gün'lük aralýklarla arttýrýlmýþtýr. Daha önce de deðinildiði gibi, her aktif çamur süreci bir "hedef SRT" ve bir "hedef MLSS" deðerine sahip olmalýdýr. Bu iki unsur beraberinde bir "hedef SVI" deðerini oluþturacaktýr. "Hedef" deðerler tamamen iþletim deneyimleri ile saptanýr. Söz konusu tesiste de aynýsý yaþanmýþtýr. Tesisin iþletme optimizasyonu "hedef MLSS" bazýnda yapýlmýþ ve sorun yaratmayacak, bir analiz gününde bulunan 16 mg/L'lik çýkýþ suyu KOÝ konsantrasyonunu sürekli olarak verecek MLSS konsantrasyonu, yaz þartlarýnda 2,000 - 2,500 mg/L olarak belirlenmiþtir. Fazla çamurun sistemden düzenli ve bilinçli bir þekilde atýlmasý sonucunda, "Nocardia" köpürmesi birkaç hafta içerisinde elimine edilmiþtir.

Dördüncü Ýþletme Sorunu ve Çözümü...
Denitrifikasyon...

Dördüncü iþletme sorunu, son çökeltme havuzunda denitrifikasyonun oluþmasýdýr. Süreç uzun havalandýrmalý aktif çamur süreci olduðundan, karbonlu maddelerin giderilmesinden sonra, eðer nitrifikasyon bakterilerinin üremeleri için gerekli koþullar ( yeterli alýkonma süresi, sýcaklýk, amonyaðýn indirgenmesi sonucunda oluþan nitrat, gerekli nutrientler, vb. ) mevcut ise, azot oksidasyonu yani nitrifikasyon gerçekleþir.



Nitrifikasyon sonucunda oluþan nitrat, son çökeltme havuzunda anoksik koþullar meydana geldiðinde denitrifikasyon bakterileri ile azot gazýna indirgenir.



Oluþan azot gazý yüzeye yükselirken, beraberinde çamur parçalarýný da taþýr. Özellikle yaz aylarýnda denitrifikasyon hýzý artmaktadýr. Bu sorunu çözmek için yapýlmasý gereken iþlemler ; (a) Son çökeltme havuzu çýkýþ suyunda en az 0.50 mg/L'lik çözünmüþ oksijen konsantrasyonunun saðlanmasý ve (b) Son çökeltme havuzu tabanýna çökelen çamurun fazla bekletilmeden düzenli olarak çekilmesi þeklinde sýralanabilir. Bu sorunu çözmede en etkin silah (a) þýkkýdýr. Son çökeltme havuzu çýkýþ suyunda en az 0.50 mg/L'lik bir çözünmüþ oksijen konsantrasyonunu saðlamak amacý ile, havalandýrma havuzunun çýkýþ yapýsýnýn yanýnda bulunan çözünmüþ oksijen elektrodundan aldýðý sinyaller ile devreye giren ve giriþ yapýsýna yakýn olan yüzeysel havalandýrýcýnýn daha sýk devreye girmesi saðlanmýþtýr. Bu amaçla otomatik kontrol ünitesinin "set" ayarlarý minimum 3, maksimum 4 mg/L'ye çýkarýlmýþtýr. Özellikle yaz aylarýnda hýzý artan denitrifikasyonu tamamen elimine etmek mümkün deðildir. Alýnan tüm önlemlere raðmen denitrifikasyon az da olsa gerçekleþecektir. Söz konusu tesiste de bu olmuþtur. Ancak, hýzý önemli ölçüde azaltýlmýþtýr.

Mevcut Durum...

Halihazýrda tesis oldukça verimli bir þekilde çalýþmakta ve çok iyi kalitede çýkýþ suyu saðlamaktadýr. Yapýlan BOÝ ve KOÝ analizleri, KOÝ : BOÝ oranýnýn 1.70 ila 1.78 arasýnda olduðunu göstermektedir. Tesiste elde edilen "rekor" KOÝ konsantrasyonu 16 mg/L'dir. Ortalama bir deðer olarak 1.75'lik KOÝ : BOÝ oraný dikkate alýnacak olursa, tesiste elde edilen en iyi kalitedeki çýkýþ suyunun BOÝ konsantrasyonu 9 mg/L olarak hesaplanabilir. Bu deðer, tesiste birçok sorun yaþanmýþ olmasýna raðmen, mevcut durumu tanýmlamak için yeterlidir.