İzmir’de İşleyen Troleybüslerin Markaları

    Fiat Troleybüsler: Fiat troleybüslerin Türkiye’ye ilk gelen troleybüsler olduğunu bilmiyordum. Ben Man marka olanları daha eski sanıyordum. Ancak 1992 tarihli Yeni Asır gazetesinde ilk gelen troleybüslerin Fiat marka olduğu yazıyordu. Geliş tarihi 1954’idi. Bu troleybüslerin ilk hatırladığım renklerinin açık mavi olmasıydı. Üst kısımlar ise yaldızlı beyaz renge boyanmıştı. 1980’li yıllarda açık mavi renk gitgide koyuya dönüşmeye başladı. Hatta iyice lacivert bir renk halini aldı. Üstteki açık yaldızlı beyaz ise, sarıya yakın koyu krem renge dönüşmüştü. Boynuzlar yani arşlar ise hatırladığım kadarıyla hep siyah renkteydi. Ortada bir kapı, arkada bir kapı daha vardı. Ön kapıdan girildiğinde şoför mahalliyle yolcuları ayıran yatay demir bir çubuk bulunurdu. Ön sağ köşede kare biçiminde bir alanda sanırım motor vardı. Soldaki şoför mahallinde sola açılan şoförün inip binmesine yarayan bir kapı bulunurdu. Yatay demir çubuğun bulunduğu yerin gerisinde yani yolcuların oturduğu tarafta karşılıklı iki koltuktan oluşan birer kanepe vardı. Şoför mahallini karşımızda aldığımızda solda birkaç sıra tekli koltuk sağda ise yine birkaç sıra ikili koltuklar bulunurdu.


Foto Yeni Asır Gazetesi 1992 ( Konak meydanında önde 19 numaralı Fiat yolcu alırken. Sağda görülen otobüs ise uzun yıllar İzmir’in yükünü çeken MAN otobüslerden.)


Foto Robin Lush  ( Alsancak Garı önünde Fiat )

    Arka kapıya yakın dörderli ve karşılıklı konuşlandırılmış koltuklar vardı. Sol tarafta yine arka arkaya sıralanmış iki sıra ikişerli koltuk en arkada da dörtlü bir koltuk vardı. Arka sağ tarafta ise arka kapı vardı. Daha sonraki yıllarda sağ arka tarafa biletçinin oturması için ufak bir masa ve tekli koltuk eklenmişti. Biletçiler kaldırıldığı zaman ise kumbara orta kapıya konmuştu. Otobüse binen yolcuların kutuya bilet atıp atmadığını şoför geriye bakarak kontrol ederdi. Koltukalrın orijinal rengi sanıyorum koyu lacivert, beyaz ince kordonlu muşamba koltuklardı. Sonradan muşambanın rengi kırmızıya dönüştü, beyaz kordonlar olmadı. Üstte troleybüsü yatay olarak kateden demirlere tutamaçlar asılıydı. Bunların bazıları demire sabitken, bazıları da bir kayışla tutturulmuştu ve hareketliydiler.   Fiat troleybüslerin camları zangır zangır sarsılırdı. Son yıllara doğru demir aksamlı doğramaların yerine kenarları lastikli pencereler monte edildi. Arşlar yerinden çıktığında ya da ceryan kesildiğinde tiz bir zil sesi gelirdi şoför mahallinden. İç aydınlatma lambaları  ince uzun, kısa dikdörtgen ve ufaktı. 21 adet Fiat troleybüs vardı. Belediye numaraları ise şöyleydi. 18’den 38 dahil ( 39, 40, 41 Viberti çifteli troleybüslerdi ) ve 43 numaraydı. 42 numarayı ise hiç görmedim. Ya ıskat edilmişti ya da bir Bussing 42 belediye numarasını taşıyordu. Elektrik pedalına basıldığında bardağa dökülen su gibi lok, lok diye bir ses çıkardı ilk kalkış anında.


İzmir 1960’lı yıllara ait bir kartpostal ( Reşit Özmen şahsi koleksiyonundan )

    Fiat troleybüsler tüm İzmir’de troleybüslerin seferden kaldırılması kararına kadar sürekli çalıştı. Sanıyorum en dayanaıklı ve cefakar olanlar Fiat’lardı. Soldaki kartpostalda Konak duraklarında bir Fiat troleybus, sağ tarafta  hayal meyal seçilen bir Man troleybüs.



    Üstteki iki fotoğraf FIAT troleybüse ait. Sağdaki foto ilk yıllardan olsa gerek. Resim siyah beyaz olmasına rağmen tonlamadan çok açık havai mavi olduğu tahmin edilebiliyor.
Yukardaki iki fotoğraf değerli üstadımız Sayın Yılmaz Büktel'e aittir. Lütfen izinsiz ve kaynak göstermeden iktibas etmeyiniz.