ETİK KURALLAR ve SORUMLULUKLAR

DEUFMD’ ye gönderilen bilimsel yazılarda, ICMJE (International Committee of Medical Journal Editors) tavsiyeleri ile COPE (Committee on Publication Ethics)’un Editör ve Yazarlar için Uluslararası Standartları dikkate alınacaktır.

Yazarların Etik Görev ve Sorumlulukları

• Etik kurul kararı gerektiren çalışmalar;

Tüm bilim dallarında yapılan araştırmalar için ve etik kurul kararı gerektiren klinik ve deneysel insan ve hayvanlar üzerindeki;

• Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar
• İnsan ve hayvanların (materyal/veriler dahil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılması,
• İnsanlar üzerinde yapılan klinik araştırmalar,
• Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar,
• Kişisel verilerin korunması kanunu gereğince retrospektif çalışmalar, için ayrı ayrı etik kurul onayı alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve belgelendirilmelidir.

İzinle ilgili bilgiler (kurul adı, tarih ve sayı no) makalenin “Yöntem” bölümünde ve ayrıca ilk/son sayfasında yer verilmelidir.
Makale yükleme esnasında, makale dosyasına ilave olarak Etik Kurul Onay dosyası da sisteme yüklenmelidir.
Ayrıca, olgu sunumlarında, bilgilendirilmiş gönüllü olur/onam formunun imzalatıldığına dair bilgiye makalede yer verilmesi gereklidir.

• Makalede yasal/özel izin alınmasının gerekip gerekmediği belirtilmiş olmalıdır. Eğer, çalışma bir kurumda yapılan uygulamayı kapsıyor ise, ilgili kurumdan, hangi tarihte ve hangi karar veya sayı numarası ile izin alındığı açıkça belirtilmelidir.

• Başkalarına ait ölçek, anket, fotoğrafların kullanımı için sahiplerinden izin alınması ve bunun makalede (kaynak gösterilerek) belirtilmesi gerekmektedir.

• Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğunun belirtilmesi gerekmektedir.

• Çalışmanın destek kaynaklarından tümünün, makalenin teşekkür kısmında belirtilmesi gerekir.

• Dergiye gönderilen makalelerin yazarları, makalelerinin orijinal olduğundan ve makalede yapılan alıntılar için etik ilkelere uygun alıntılama yöntemleri kullanılmalıdır.

• Tüm yazarlar, makalenin tüm bölümlerinden sorumludur.

• Yazarlar, yazılarında her türlü çıkar çatışmasını ya da çakışmasını açıkça beyan etmelidir. Yazıların konusu ile ilgili olarak çıkar çatışması ya da çakışması bulunmadığı durumlarda da bu beyan mutlaka makalede yer almalıdır. En yaygın çıkar çatışması/çakışması türleri; finansal destek, eğitim veya diğer fon türleri, kişisel veya kurumsal ilişkiler ve üyeliklerdir.

• Gönderilen makaleler başka herhangi bir dergiye gönderilmemiş olmalıdır. Bir dergide süreç tamamlandığında ve ilgili makale reddedildiğinde başka bir dergiye değerlendirme için gönderebilir. Aynı makaleyi aynı anda birden fazla dergiye göndermek etik olmayan yayıncılık davranışını içerir. Yazarlar ayrıca makalenin daha önce başka bir yerde yayınlanmamış olmalıdır.

• Bir yazar yayınlanmış eserinde önemli bir hata veya yanlışlıkla karşılaştığında, dergi editörünü veya yayıncısına bu durumu derhal bildirmek ve makaleyi geri çekmek veya düzeltmek için editörle işbirliği yapmakla yükümlüdür.

• Bir yazar yayınlanmış eserinde önemli bir hata veya yanlışlıkla karşılaştığında, dergi editörüne bu durumu hemen bildirmek ve makaleyi geri çekmek veya düzeltmek için editörle işbirliği yapmakla yükümlüdür.

• Bir çalışmada konsept, tasarım, performans, veri toplama ve / veya analizlere büyük katkı sağlayan araştırmacılar, yazıların hazırlanmasında veya eleştirel revizyonunda yer alan araştırmacılar ve makalelerin son halini onaylayan ve gönderimini kabul eden araştırmacılar sorumlu yazar olarak çalışmaya dahil edilmelidir. Bunun dışında; başka katkı yapanlar (Örneğin teknik destek, yazma ve düzenleme yardımcıları, genel katkılar vb.) yazarlar listesine dahil edilmemeli, ancak bu kişilerin yapmış oldukları katkılara teşekkür bölümünde yer verilmelidir.

• Değerlendirme süreci başlamış bir makaleye yazar ekleme, yazar sırası değiştirme, yazar çıkarma gibi işlemlere ihtiyaç duyulduğu takdirde dergi yönetimine tüm yazarların onayı ile başvuruda yapılabilir. Dergi yönetimi başvuruyu inceleyip kararı sorumlu yazara bildirir.

Editörlerin Etik Görev ve Sorumlulukları

• Editörler makalenin özgün değerine, derginin amaçlarına ve etik kurallara dayanılarak makale hakkındaki kararını vermelidir. 

• Makale özgün değeri yüksek, dergi amaçlarına ve etik kurallar dikkate alınarak hazırlanmış makaleyi değerlendirme sürecine almalıdır.

• ·Editör ve alan editörü önemli bir gerekçe olmadığı sürece olumlu yöndeki hakem görüşlerini dikkate alması gerekir.

• Yazarlardan gelen talep ve görüşlere geri bildirimler ile dönüş yapması gerekmektedir.

• Hakemler makale konusuna uygun olarak seçilmelidir.

• Hakem ile yazarlar arasında çıkar çatışması ve çıkar ilişkisi olmamasına özen göstermelidir.

• Makale değerlendirme sürecinde hakemlere rehberlik etmek ve talep ettiği bilgiyi sağlamakla görevlidir.

• Editör kör hakemlik uygulaması ile yazar ve hakemin kimlik bilgilerini gizlemekle yükümlüdür.

• Hakemlerin makaleyi zamanında, tarafsız ve bilimsel olarak değerlendirmesi için gereken uyarıları ve tedbirleri alması gerekmektedir.

• Hakem sayısının artırması yönünde gayret göstermelidir.

• Editörler, makaleler hakkında danışma kurulunun görüş ve önerilerini dikkate alması gerekmektedir.  

• Editörler makale hakkında alacağı kararlar dergi sahibi ve yayıncı kuruluştan bağımsız olmalıdır.

• Editörler; dergide yayına verilecek makalelerde dergi yayın ilkelerini, dergi amaçlarını ve uluslararası standartları gözetmekle sorumludur.  

• Editörler makale yazarlarının rızası haricindeki kişisel bilgilerini üçüncü kişilere aktarmamakla sorumludur.

• Editörler makale içeriklerinde insan ve hayvanlar üzerinde yapılmış çalışmalar olması durumunda insan ve hayvan haklarını korumakla sorumludur. Etik kurul raporu alınması gereken çalışmalarda etik kurul onayı gönderilmemesi durumunda makaleyi reddetmekle sorumludur.

• Editörler dergiye gönderilen ve yayınlanan tüm makalelerin fikri mülkiyet haklarını korumakla sorumludur.

• Editörler hakem, yazar ve okuyuculardan gelen şikâyetlere açık ve aydınlatıcı cevap vermekle sorumludur.

• Editörler makalelerin tarafsız ve bağımsız olarak değerlendirme süreçlerinin tamamlanması için yazarlar, hakemler ve üçüncü kişiler arasında oluşabilecek çıkar ilişkisi ve çatışmalarına karşı önlem almakla sorumludur.

• Editörler yayınlanan çalışmalar hakkında okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcılardan gelen geri bildirimleri dikkate almak ve gereken cevapları ve işlemleri yapmakla yükümlüdür.

Hakemlerin Etik Sorumlulukları

• Hakemler makaleyi çıkar çatışması ve ilişkisi olması durumunda makaleyi değerlendirmemekle sorumudur.

• Hakemler makaleyi gizlilik ve tarafsızlık ilkelerine dikkat ederek değerlendirmekle sorumludur.

• Hakemler kendilerine gönderilen çalışmayı değerlendirme süreci tamamlanıncaya ve yayına verilinceye kadar herhangi bir amaç için kullanamaz.

• Hakemler makaleyi değerlendirirken yazarların cinsiyeti, milliyeti, dini inançları, siyasi görüşlerinin değerlendirmeye etki etmesine izin vermemekle sorumludur.

• Hakemler makaleyi değerlendirirken nazik ve yapıcı bir dil kullanmalıdır. Hakaret içeren, iftira ve düşmanlık belirten yorum ve ifadelerden kaçınmalıdır.

• Hakemler makaleyi zamanında ve etik kurallara dikkat ederek değerlendirmekle sorumludur.